Qurilish materiallari korxonalar iqtisodiyoti

Bozorning asosiy elementlari - bu narx, talab va taklifdir. Turli tovarlarga bo’lgan talab va taklif aynan bozorda vujudga keladi. Bozor qandaydir tarzda ushbu elementlar o’rtasidagi muvozanat o’rnatadi, narxni, talab va taklifni boshqaradi. Buning tabiati “Makroiqtisodiyot” kursida juda yaxshi yoritib berilgan bo’lib, uning sxemasi 2.1-rasmda keltirilgan.

Baho

D S

R0

R1

R2

tovar miqdori

2.1-rasm. Talab va taklif egri chizig’i (narxning bozordagi tovarning miqdoriga bog’liqligi)

3.2. Bozor iqtisodiyotining asosiy tamoyillari va investisiya-qurilish faoliyatida ularni hisobga olish

Bu bozorlarning barchasi bir-birini to’ldirib, yagona bozor iqtisodiyoti mexanizmini tashkil qiladi. Bu mexanizmning xarakterli belgilar quyidagilardan iborat:

• 
  mahsulot (yumushlar, xizmatlar) ishlab chiqaruvchilar bilan iste’molchilar o’rtasida aloqaning erkinligi;
  
• 
  hamkorlarni tanlash erkinligi;
  
• 
  bozor ishtirokchilar o’rtasidagi raqobat.
  

Biz bozor iqtisodiyoti sharoitida qurilish faoliyatining biz eng muhim deb topgan yettita tamoyilinigina ko’rib chiqdik. Ammo qurilish majmuasini bozor tizimiga o’tkazish uchun boshqa bozor tamoyillari va shart-sharoitlari ham kerak bo’lib, ularsiz moddiy ishlab chiqarish tarmog’i sifatida faqat qurilish emas, hatto butun iqtisodiyot ham bozor iqtisodiyoti degan nomga loyiq bo’la olmasligi mumkin. Quyidagilar shular jumlasidandir:

• 
  pul-kredit tizimini tashkil qilish va uning, shu jumladan konvertlanuvchi valyutaning barqaror faoliyat ko’rsatishini yo’lga qo’yish.
  
• 
  moliyaviy tashkilotlar, birjalar, sug’urta kompaniyalari, auditorlik va konsalting muassasalari, telekommunikasiyalar tarmog’i va hokazolarni o’z ichiga oluvchi bozor infratuzilmasining mavjudligi;
  
• 
  bozor sharoitlarida ishlay oluvchi kadrlarni tayyorlash va qayti ijtyorlash bo’yicha ishonchli tarmoqning mavjud bo’lishi;
  
• 
  me’yoriy-uslubiy va ma’lumot materiallarini tayyorlash va qurilish ishlab chiqarishini ular bilan ta’minlash;
  
• 
  oqilona (maqbul) soliq tizimining mavjudligi;
  
• 
  talab darajasidagi huquqiy ta’minotning mavjudligi;
  
• 
  narxni shakllantirish tizimini yaxshilash.