«Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish» kafedrasi

8- rasm. Yarimtalik namuna tayoqchalarning siqilishga mustaxkamligini aniqlash vaqtida metall plastinkalarning vaziyati.

Yarimtali tayoqchaning har birini ikkita plastinka orasiga shunday joylash kerakki, namuna tayyorlash vaqtida uning qolipda bo‘ylama devorchalarning ish yuzasiga to‘g‘ri kelsin, (7-rasm), plastinkalarning tirgaklari esa namunaning silliq ko‘ndalang sirtiga jips taqalib tursin. Sinash paytida namunaga ta’sir etuvchi kuch to namuna singuncha bir tekisda oshirila borishi lozim. Namunani siquvchi kuch oshirila boshlagan paytdan to namuna singan payitgacha o‘tgan vaqt 5-30 sekundni, kuchning zo‘rayish o‘rtacha tezligi esa sekundiga 1±0,1 N/sni tashkil etishi lozim.

Har bir namunaning siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi uni emiruvchi kuchni plastinkaning ish yuzasi (25 sm²)ga taqsimlashdan kelib chiqqan qiymatga teng, ya’ni
R_siq= , Mpa (10)

Bu erda R – namunani emiruvchi kuch, N

F- plastinkani (namunani) kuch ta’sir etayotgan yuzasi
(25 sm²=625 mm²),
R – namunaning siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi.

Namuna – tayoqchaning siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi oltita tayoqchani sinovdan o‘tkazish natijasida xosil bo‘lgan eng katta ko‘rsatkichlardan to‘rttasining o‘rtacha arifmetik qiymati sifatida hisoblab chiqariladi.
Talabalar namuna – tayoqchalarning egilishdagi va siqilishdagi mustaxkamlik chegaralarini aniqlash natijalarini laboratoriya ishlari daftariga yozib qo‘yadilar. So‘ngra olingan natijalarni davlat standarti talablariga (1-jadval) solishtiradilar va sinov dan o‘tgan gipsning markasi to‘g‘risida xulosa chiqariladi.

1- jadval

Gipsli bog‘lovchi moddalarga qo‘yiladigan texnik talablar

Bog‘lovchi moddaning markasi	Namunalarni 2 soat qotgandan keyin mus-ta’kamlik chegarasi, Mpa			Bog‘lovchi moddaning markasi	Namunalarni 2 soat qotgandan keyin mus-ta’kamlik chegarasi, Mpa
	siqilishga	egilishga	siqilishga		egilishga
G-2	2	1,2	G-10		10	4,5
G-3	3	1,8	G-13		13	5,5
G-4	4	2	G-16		16	6
G-5	5	2,5	G-19		19	6,5
G-6	6	3	G-22		22	7
G-7	7	3,5	G-25		25	8