2 ma’ruza. Elektron ta`lim resurslari va uning klassifikatsiyasi. Reja

2 - MA’RUZA. ELEKTRON TA`LIM RESURSLARI VA UNING KLASSIFIKATSIYASI.
Reja:

1. 
   Elektron ta’lim resurslarining farqli xususiyatlari va afzalliklari
   
2. 
   Elektron ta’lim resurslarining asosiy xossalari.
   
3. 
   Elektron ta’lim resurslarining turlari.
   
4. 
   Elektron ta’lim resurslarining kategoriyalari
   
5. 
   Elektron ta’lim resursni yaratishning asosiy tamoyillari.
   

Tayanch iboralar: elektron ta’lim resursi, elektron o’quv qo’llanma, elektron ta’lim resurslarning kategoriyalari, pedagogik talablar, psixologik talablar, texnik talablar.
Mamlakatimiz o’quv yurtlariga kirib kelayotgan zamonaviy kompyuterlar asosida o’quv yurtlarini axborotlashtirishga intilish jarayoni ta`limda elektron ta’lim resurslar uchun yo’l ochib beradi.

Klassik tushunchada darslik bu talabalar uchun kitob bulib, unda bilimlarning ma`lum soxasidagi o’quv materiali fan va madaniyatning zamonaviy yutuklari darajasida tizimli bayon kilinadi. Demak, elektron ta’lim resurs xam, bosma darslik xam umumiy belgilarga ega va aynan:

1. 
   o’quv materiali bilimlarning ma`lum soxasi bo’yicha bayon kilinadi;
   
2. 
   o’quv materiali fan, texnika, texnologiya va madaniyatning zamonaviy yutuklari darajasida yoritiladi;
   
3. 
   o’quv materiali darsliklarda tizimli bayon kilinadi, ya`ni darslikning butunligini ta`minlaydigan, ma`noli munosabat va alokali, kuplab elementlardan tashkil topgan butun tugallangan asarni uzida tasvirlaydi.
   

Bosma darsliklar mavjudligi tufayli ba`zi ukituvchilar elektron ta’lim resurs atamasini ishlatishni xush kurmaydilar degan fikrlar xam bor. Bu mualliflar «Elektron nashr» atamasini tavsiya kiladilar. Lekin «nashriyot» suzi bosma maxsulotni ishlab chikarish nazarda tutadi. Ma`lum tushunchalarni uz ichiga oladigan yangi atamalarni ishlatish davr takozosidir. Xayot uzgarishi bilan birga texnologiyalar xam uzgaradi. Barcha uzgarishlarga tushunish bilan yondashish kerak.

Elektron ta’lim resursning bosma darslikdan farkli belgilari bizning nazarimizda kuydagilardan iborat:

1. 
   Xar bir bosma darslik talabalarni tayyorlashning ma`lum boshlangich darajasiga muljallangan va ukitishning yakuniy darajasini tavsiflaydi. Kuplab umumta`lim fanlari bo’yicha odatdagi (tayanch), murakkabligi yukori, maxsus va boshka fanlar darsliklari mavjud. Anik bir o’quv fani bo’yicha elektron ta’lim resurs murakkablikning bir necha darajasidagi materialni uz tarkibida saklashi mumkin. Bunda ular xar bir daraja uchun interfaol tartibotda bilimlarni tekshirish uchun kup variantli topshiriklarni uz tarkibiga saklagan buladi.
   
2. 
   Elektron ta’lim resursda kurgazmalilik bosma darslikdagidan kura yukorirok. Elektron ta’lim resurslarda kurgazmalilik, ularni yaratishda animatciyalar, tovush kuzatishlar, giperjunatishlar, videolavxalar va boshkalar kabi multimediyali texnologiyalardan foydalanish bilan xam ta`minlanadi.
   
3. 
   Elektron ta’lim resurs sinov topshiriklari va testlarining kup variantliligi, kupdarajaliligi va xilma-xilligini ta`minlaydi. Elektron ta’lim resurs barcha topshirik va testlarni interfaol va ta`lim beruvchiga tartibli berilishga imkoniyat yaratadi. Noanik javob paytida tushuntirishlar va izoxlar orkali anik javob berishga erishish mumkin.
   
4. 
   Elektron ta’lim resursni yaratish va tarkatishda bosmaxona ishlari bajarilmaydi. Elektron ta’lim resurslar uzining tuzilishi bo’yicha ochik tizim bulib xisoblanadi. Ularni ishlatish jarayonida tuldirish, takomillashtirish mumkin.
   
5. 
   Elektron ta’lim resursning ta`lim oluvchilar bilan yakinlashuvi bosma kurinishdagi darsliklardan kura yukorirok. Elektron ta’lim resurska talab oshganda uning adadini osongina oshirish mumkin, tarmok bo’yicha junatish mumkin.
   
6. 
   Foydalanishda va ishlab chiqish maksadlariga boglik ravishda kup funktciyaliligini ta`minlash uchun elektron ta’lim resurslar turli xildagi tuzilmalarga ega bulishi mumkin. Masalan, darslarda foydalanish uchun anik bir fan bo’yicha o’quv dasturiga mos keladigan elektron ta’lim resursni yaratish va o’quv materiallini mavjud mavzuviy rejalashtirish asosida berish mumkin. Elektron ta’lim resurslarni mavzuviy rejalashtirishga boglamasdan, balki shunchaki konkret ta`lim bosqichi bo’yicha o’quv rejasiga rioya kilib ishlab chiqish mumkin.
   

Bizning fikrimizga kura elektron ta’lim resurslar kuyidagi xususiyatlarga ega :

- urganilayotgan materialni an`anaviy o’quv adabiyotlariga nisbatan induktiv yondashish, eshitish va emotcional xotiralarga ta`sir kilish yullari bilan materialni etkazish orkali tushunishni engillashtiradi;

- talabalarning extiyojiga, tayyorgarlik darajasiga, intellektual imkoniyatlariga moslashtirilgan;

- o’quv predmetining moxiyatiga dikkatni jalb etgan xolda kup sondagi ma`lumotlarni va topshiriklarni karab chiqish va kuprok amaliy masalalar echishga imkon yaratgan xolda murakkab xisoblashlar va almashtirishlardan xolos etadi;

- urganishning barcha bosqichlarida uzini-uzi tekshirib kurish uchun keng imkoniyatlar yaratadi;

- ishni chiroyli va anik rasmiylashtirishlarga va uni ukituvchiga fayl yoki kogozga chop etgan xolda topshirishiga imkon beradi;

-tajribali ukituvchi vazifasini cheklanmagan tushuntirishlarni, sanoksiz takrorlashlarni, eslatishlarni, takdim etgan xolda bajaradi.

Elektron ta’lim resurs ixtisoslashgan o’quv xonalarida utkaziladigan amaliy mashgulotlar uchun kuyidagi kulay imkoniyatlarni yaratadi.

• 
  kompyuterli kullab kuvvatlashlardan foydalangan xolda katta mikdordagi topshiriklarni bajarishga, echimlarni va ularning grafik talkinini taxlil kilish uchun zarur bulgan vaktdan ozod buladi.
  

• 
  ukituvchining raxbarlik va maslaxatchi sifatida katnashib kompyuter oldida mustakil ish shaklida mashgulot utkazish imkonini beradi.
  
• 
  ukituvchiga kompyuter yordamida talabalar bilimini tez va samarali nazoratdan utkazishiga imkon beradi.
  

• 
  ukituvchiga nazariy va amaliy mashgulotlarda uzining xoxishi bo’yicha xajmi jixatidan kichik ammo tarkibi bo’yicha uta muxim bulgan materiallarni etkazishiga, ukuvchilarning auditoriya mashgulotlari doirasidan tashkari urganish mumkin bulgan masalalarni echishda mustakil shugullanishlari uchun imkon yaratiladi;
  
• 
  ukituvchini uy topshiriklarini, turli xisoblashlarni va nazorat ishlarni tekshirish kabi mashakkatli ishlardan ozod etadi;
  
• 
  talabalar bilan ayniksa uy topshiriklari va nazorat ishlari kismiga oid ishlashni individualashtirishga imkon beradi.