Quloq tomoq

Hiqildoq difteriyasi (chin bo‘g‘ma)
Chin bo‘g‘ma – difteriya o‘tkir yuqumli xastalik bo‘lib, 
yuqori nafas yo‘llari (burun, halqum, hiqildoq) shilliq par-
11

---

162
dalarining yallig‘lanishi va organizmning umumiy zaharla-
nishi bilan kechadi. Qo‘zg‘atuvchisi – Leffler tayoqchasi.
Klinik kechishi. Odatda kasallik tana haroratining 
ko‘tarilishi, dag‘al yo‘tal va tovushning qisman xirillashi 
bilan boshlanadi. Bu difteriyaning birinchi bosqich yoki 
kataral bosqichi deyiladi.
Ikkinchi bosqich – stenotik bosqich bo‘lib, bunda na-
fas yo‘llari ancha torayadi. Nafas olish qiyinlashadi, puls 
tezlashadi. Lab-burun uchburchagi ko‘karadi. Bolaning 
ovozi jarangsizlanib qoladi.
Oxirgi bosqichiga holsizlik, uyquchanlik, mushaklar ning 
bo‘shashishi, terining ko‘karishi, yuzning oqarishi, puls-
ning buzilishi xos. Bu alomatlar kuchayib agoniya holatiga 
o‘tadi. Tashxis anamnestik ma’lumotlar, og‘iz-halqum va 
hiqildoqni ko‘zdan kechirish natijalariga asosan qo‘yiladi.
Klinik ko‘rinishiga qarab difteriya alomatlarini hal-
qum dan va burundan surtma olib bakteriologik tekshirish 
mumkin.
Davolash.  Bemor zudlik bilan infeksion statsionarga 
yotqizilishi lozim. Doimiy shifokor nazoratida bo‘lishi 
shart. Bo‘g‘ilib qolganda jarrohlik yo‘li bilan traxeostomi-
ya qilinadi. Oldindan tashxis qo‘yib zamonaviy usul bilan 
davolash samaralidir. Og‘ir holatlarda, toksik shakllarda, 
qizamiq yoki skarlatina kuzatiladi.
Bemorga tezlikda Bezredka usulida difteriyaga qar-
shi zardob yuborish, uni atrofdagilardan alohidalash va 
yuqumli ka salliklar kasalxonasiga yotqizish lozim. Tez-
likda sanitariya-epidemiologik tadbirlar ko‘rilishi zarur. 
Stenoz bo‘lganda traxeostomiya, ba’zan intubatsiya qilina-
di. Difteriyaga spetsifik davo qilish bilan birga burun va 
halqum shilliq pardasini dezinfeksiya qiladigan eritmalar 
(kaliy permanganat, fura silin) bilan yuvib turiladi; hiqildoq 
natriy xloridning izotonik eritmasidagi ximotriрsin bilan, 
antibiotiklar bilan instillatsiya qilinadi, pardalar tushib ket-
guncha ishqoriy – moyli in galatsiyalar qilinadi; balg‘am 
ko‘chiruvchi dori-darmonlar ichiladi. Yurak, qon-tomirlar 

---

163
sistemasining ishini har to monlama va muntazam nazorat 
qilib turish kerak, agar zarurat sezilsa tegishli preparatlar 
tayinlanadi.