Qubla-batis Aziya

Tu`slik batis Aziya Xalqı. Ma`mleketlar Xalqı unshalik kŏp emas. Regionda Xalqı kŏp ma`mleketlar Turkiya, Eron (49mln.- 42,5 mln. adam) Aholining kŏpayishi va kamayishiga migratsiya ham ta’sir qiladi. Turkiyadan aholining batisga ketishishi menen Saudiya Arabistoniga shet el isshilarıning (neftshi)ning kelishi. Isroilga Evreylarning kelishi va ------ Regionda erkaklar salmog’i ayollarga nisbatan kŏp. Turkiya, Eron, Iroq, Afg’onistonda erkaklar salmog’i 51-52%, Saudiya Arabiston va Quvaytda 55-56%. Yoshlar salmog’i u`lken 15 jasgasha bŏlgan aholining 40%ni tashkil qiladi. Ŏrtasha umr kŏrish kŏpshilik ma`mleketlarda 45-55 jas. Kiprda 70 jasni tashkil qiladi. Bu regionda tiykaran iri 3ta til gruppasıga mansub xalqlar yashaydi.

1.Eron grupası (40% yaqin aholi) Forsiylar (Eronlik) Pushtunlar (Avg’on) Tojiklar, Kurdlar, Beludnen, Suri, Baxreylar, xazarlar va boshqalar. Ba’zi birlar tarqoq xolda yashaydi. Masalan Kurdlar 1-shi jahan urushidan keyin Osmon imperiyası tugatilgandan keyin Turkiyaga, Iroq, Eron, Suriyaga. Tojiklar Afg’onistonning arqay batis va Eronning arqay sharqida Pushtunlar, Afg’oniston, Pokiston, Eron.

2.Semit gruppası (30% aholi) Arablar menen Evreylarnibirlestiredi. Arab Ma`mleketlarıda tilları bir-biridan farq ham qiladi. Siriya, Iroq va Arabiston arabları tiykarg`ilarıdan esaplanadi. Isroilning dvlat tili Ivrit qadimgi evrey tili.

3.Turk gruppasıga 10dan ortiq xalq kiradi (ya’ni 25% dan ortiq aholi). Shulardan en` kŏpi Turklar, Azorboyjonlar (Eronning arqay batisida) Ŏzbeklar (Afg’oniston arqa) Turkiylar (Eron arqay sharqida). Ba’zi bir Ma`mleketlarıda (BAAmir, Omon) arablar Afrikadan kelganlar menen aralashib ketgan. Tu`slik batis Aziya er sharida aholining siyrak jaylasqan territoriyalarıdan biri. Ŏrtasha tig`izligi 80 adam 1 km². Aholining 90% den`iz bŏylarıda, vodiylarda, eazislarda jaylasqan. Chŏl va shala shŏllarda 1km<sup>2</sup> ga 1 adam ham tŏg’ri keledi. Urbanizatsiya darajası qubla va qubla shig`is Aziyaga nisbatan jaqsi rayon. Isroil va NDRYda qala Xalqı 80%, Quvayt, Qashor, Baxreyida 70% Afg’oniston va Saudiya Arabistonida Ysman Arab respublikasıda 10-15%. Iri qalalar Texron, Bog’dod, Damashq, Bayrut va x.k. Eng iri Texron (5,5 mln) Stambulda (5 mln), Bog’dod (3 mln).