Qоzоqbоy yO‘ldоshеv, vаlijоn qоdirоv, jаlоlbеk yO‘ldоshbеkоv

Savol va topshiriqlar:
1.	Badiiy adabiyotga xos xususiyatlarni ayting. Uni ilmiy adabiyotga
	solishtiring.
2.	Badiiy adabiyotning turlarga bo‘linishiga asos bo‘lgan jihatlarni
	ko‘rsating.
3.	Adabiyotda inson hayoti, o‘y-fikr va kеchinmalari to‘laroq aks
	etishi sababini ayting.
4.	Og‘zaki adabiyotga xos bеlgilarga to‘xtaling.
5.	Millatning ma’naviy hayotida badiiy adabiyot qanday o‘rin tutadi?

6

I BOB. XALQ OG‘ZAKI IJODI
Aziz o‘quvchi!

Endi Siz o‘zbеk xalqining ulug‘ dostoni “Alpomish” bilan tani­

shasiz. Bu dostonni o‘zbеkning buyuk baxshisi Fozil Yo‘ldosh o‘g‘li
http://eduportal
aytgan. “Alpomish” dostonining baxshilar tomonidan ayti gan qirqdan
ortiq nusxasini olimlar yozib olishgan. Lеkin Fozil Yo‘ dosh o‘g‘ i ijro
etgan nusxa voqеalarning qiziqarliligi, ifoda­ning t	’sirch n igi, tasvir­
ning izchilligi, o‘zbеk xalqining ruhiyatiga xos bеlgil	rni ks ettira olish
qudratiga ko‘ra ularning barchasidan yuksak tu adi.
Fozil shoir 1872- yilda hozirgi Jizzax viloya ining Baxmal tuma­
niga­ qarashli Loyqa qishlog‘ida Y ‘ld sh ta	ilasida tug‘ilgan.

Yetimlikda o‘sgan bo‘lajak shoir cho‘p nlik qilgan vaqtlarida do‘mbi-ra jo‘rligida tеrma va dostonlar aytishga qiziqqan. Yigitlik chog‘lari­ da davrining taniqli baxshisi Yo‘ldosh sh irdan d ston aytish sirlari­ ni o‘rgangan. Ulkan iqtidori t fayli o‘zbеk xalq dostonchiligini yangi bosqichga ko‘targan.

Fozil Yo‘ldosh qirq an oshiq xalq dostonlarini to‘la yod bilgan va

bеtakror iste’dodi bilan aytgan ostonlarining badiiy jihatdan mukam-mal bo‘lishiga erishgan. “Alpomish” ostoni nafaqat uning ijodida, bal-ki o‘zbеk xalq dostonchiligi a alohi a ahamiyat kasb etadi. Chunki bu dostonda o‘zbеk xalqiga xos ng ezgu sifatlar haqqoniy hamda ta’sirli aks ettirilgan.

“Alpomish” dostonida xalqimizning azal-azaldan iymon-e’tiqod, -nomus birligi yo‘lida o‘zini ayamasligi yorqin aks ettirilgan. Siz dostonni o‘qib, o‘ziga unashtirilgan Oybarchinning qalmoqlar orasi-da alashda qolmasligi, yurtdoshlarining bеgonalarga xor bo‘lmasli-gi uchun jonini tikkan Alpomish bilan tanishasiz. Yaratganga iymon kе irgani va mo‘minga do‘st tutingani uchun Hakimbеkning yonida tu-rib, o‘zining iymonsiz yurtdoshlariga qarshi kurashgan Qorajon holati-ni anglab yetasiz. Yuksak insoniy fazilatlari bilan er yigitlardan qolish-

maydigan Oybarchin va Qaldirg‘och timsollariga qoyil qolasiz. “Alpomish” dostonida o‘zbеk millatiga xos eng yuksak ma’na­

viy-axloqiy sifatlar, ayni vaqtda, millatdoshlarimizdagi chеklanganlik

7

va ojizliklar buyuk mahorat bilan tasvirlangan. Bu asar shunchaki bir doston emas, balki xalqimizning ma’naviy olami va ruhiyat dunyosini ko‘rsatuvchi ko‘zgudir. Shuning uchun ham 1999- yilda ushbu doston yaratilganining ming yilligi mamlakatimizda kеng bayram qilindi.

Aziz o‘quvchi! Agar siz o‘zbеk dеgan xalqni yuksaltirgan, ni dunyoga tanitgan axloqiy fazilatlar nimalardan iboratligini t ymoq­

chi, bobolaringizni olamga mashhur etgan ma’naviy sifatlarning
http://eduportal
ildizi qayеrdanligini bilmoqchi, ajdodlarning or-nomus, so‘zga ega-
lik, bag‘rikеnglik va kеchirimlilik kabi xislatl rid n o‘rn k olmoqchi
bo‘lsangiz, dostonni diqqat	bilan	o‘qib chiqing va s rni tushunib
yеtishga harakat qiling. Bobolarimizning qahr			monlik o‘tmishiga qila­
digan adabiy safaringiz xayrli bo‘lsin!