Qozoqboy yoldoshev, valijon qodirov, jalolbek yoldoshbekov

¹ Hirmon - mahrumlik, bebahralik.

Birovkim xilqatin qildi qazo rost,
Qilur bovar¹, necha so‘z bo‘lsa norost.
Manga, ne deyki, ul kofir ne qildi,
Qazodin erdi qildi har ne qildi.
Budur komimki, Bahromi dilovar Ki, bor erdi manga ul yor-u yovar²,
Cheriklar jam’ aylab bemadoro³,
Bu yon qilsa azimat oshkoro.
Qilichi to‘yg‘arib Xusravni jondin,
Tilasa begunah qonimni ondin!
Eshitgach shoh bu o‘tlug‘ fasona,
Agar boshidin ursa o‘t zabona,
Yamon ahvolima aylab yaqo chok,
O‘zin tufrog‘larg‘a ursa bebok,
Qo‘shub yig‘losa bu ovorasini,
Qayu ovora, bag‘ri porasini,
“Bo‘tam!” - deb goh bo‘zlab, goh o‘kursa, Jafo toshin sinuq ko‘ksiga ursa,
Yer uzra tojini urmoqqa qo‘yma,
Tepib taxtini sindurmoqqa qo‘yma!
Degil mendinki: - Ey shohi jahongir, Topilmas tengri taqdirig‘a tadbir.
Mening ishq ermish avvaldin sirishtim⁴, Yana g‘urbatda o‘lmak sarnavishtim⁵,
¹ Bovar qilmoq - ishonmoq; ²Yovar - yordamchi, madadkor; ³Bemadoro - murosasiz, kelishmasdan, tortinmay; ⁴Sirisht - yaratilish, tabiat, xulq; ⁵Sarnavisht - taqdir, peshonaga yozilgan.
Ne haq yozganni ko‘rmay chora bormu?! Davoyi bo‘lmayin ovora bormu?!
Bu ishga ollinga hukmi qazo ber,
Ne ish haqdin qazo bo‘lmish, rizo ber!
Meni gar umrdin charx etti navmid,
Jahon mulkida bo‘lsun shoh jovid.
Yiqilsa hujra, bo‘lsun qasr obod,
Qurusa sabza, bo‘lsun sarv ozod.
Anomg‘a bu xabardin tushsa oshub, G‘amimdin xora uzra bo‘lsa sarko'b¹,
Jahong‘a o‘t solib g‘avg‘osi har yon, Yetardek bo‘lsa vovaylosi har yon,
Bu vahshiyg‘a xitob etsa: "Qo‘zum” - deb, Bu bekasni sog‘unsa: "Yolg‘uzum” - deb.
Aningdek bo‘lsa sho‘r-u iztirobi Ki, bo‘lsa bartaraf burqa’^I hijobi^II
Qilibon yod g‘amparvardasidin,
Yugursa - chiqsa to‘qquz pardasidin,
Debon: - Ey, rishtayi jonimg‘a payvand! Uzorin aylasa parkand-parkand.
Sochidin bo‘lsa yulmoq birla mahjur⁴ Ki, Chinda bo‘lsa mushk o‘rnida kofur.
Damimdin dud olib ketgaysen oxir, Xaloyiqqa hijob etgaysen oxir!
Degaysen: - Ey, yuzung ruhum g‘izosi¹, Izing gardi ko‘zumning to‘tiyosi!
Manga bas erdi bu dardi g‘amandud,
Ki, to tengri vujudum qildi mavjud,
Bukim sen behad erding orzumand Ki, bo‘lg‘ay munising bir turfa farzand.
G‘amimdin bo‘lmading bir lahza dilxush, Hamisha bor eding zoru mushavvash.
Gar atfol² etsa mayli sabza-vu bog‘,
Kichikdin erdi qismim dard ila dog‘.
Mening dardimg‘a qolib jismi zoring,
Mening dog‘imdin o‘rtanmak shioring.
Tilab yoqut laxti xora³ topting,
Tilab xurshid, otashpora⁴ topting.
Ulug‘ bo‘lg‘on soyi bechora bo‘ldum,
Diyor-u mulkdin ovora bo‘ldum.
Manga ovoralig‘ to charx berdi,
Firoqimdin ishing o‘rtanmak erdi.
Bas ermas erdi umre kuymaking bas, Kuyub-kuyub, kul o‘ldung o‘ylakim xas.
Bu xusron⁵ baski, chun g‘am rudi tuzdum, Sirishkim selidin ka’bamni buzdum.
Bukim men - men, manga o‘lmak dag‘i hayf, Ulus ahvolima kulmak dag‘i hayf.
¹G‘izo - ovqat, oziq, yegulik; ²Atfol - bolalar; ³Laxti xora - qattiq tosh bo‘lagi; ⁴Otash- pora - olov parchasi; ⁵Xusron - zarar, ziyon.
Sen ar^I dardimdin o‘lsang ranjfarsoy,
Manga ul ranj-u g‘amdin voy-u yuz voy!
Meni rozilig‘ingdin qilma navmid,
Manga do‘zax o‘tini solma jovid...”
Farhodning o‘limidan quvongan Xusravning xursandchiligi ham, umri ham uzoqqa bormadi. Uning noqobil o‘g‘li Sheruya nogahon Shirinni ko‘rib oshiq bo‘lib qoladi. Qizga yetishish uchun o‘z otasini o‘ldiradi. Navoiyning fikricha, Sheruya emas, davron Xusravdan Farhodning xunini talab qildi! Bu dunyoda hech narsa javobsiz qolmaydi. Shirin ham Farhodning ketidan bu dunyoni tark etdi. Mehinbonu bu musibatni ko‘tarolmay jon berdi. Bu muhabbat mojarolari Chinga ham borib yetgan edi. Farhodning ko‘kaldoshi (emikdoshi) Bahrom Armaniyaga ke- ladi va adolat, tartib o‘rnatadi. Uning talabi bilan Sheruya otasi mamlakatga yetkazgan ziyonlar uchun xazinasidan tovon to‘lab, yurtiga qaytadi.

(К
2.
3.
4.
6.
7.
Savol va topshiriqlar:
Farhodning o‘limi oldidan butun borliq, tabiat bilan vidolashishi, ulardan uzr so‘rashi, minnatdorchilik bildirishini qanday izohlash mumkin?
Farhodning ajalga, falakka, dunyo (dahr)ga murojaati berilgan baytlarga diqqat qarating, ularni tahlil qiling.
Qaysi misralarda vatanga bo‘lgan mehr, sog‘inch o‘z ifodasini topgan?
O‘lim oldidagi o‘g‘ilning bodi sabo orqali otasi bilan vidolashuvi Sizda qanday taassurot qoldirdi?
“Manga, ne deyki, ul kofir ne qildi, Qazodin erdi qildi har ne