Qovushqoq bo’lmagan suyuqliklar dinamikasi. Режа

6-ma’ruza. QOVUSHQOQ BO’LMAGAN SUYUQLIKLAR DINAMIKASI.
Режа:
6.1. Qovushqoq bo’lmagan suyuqlik harakatining kuchlanish holati.
6.2. Qovushqoq bo’lmagan suyuqlik harakatining differensial tenglamalari va ularni integrallash.
6.3.Qovushqoq bo’lmagan suyuqlikning elementar oqimchasi uchun bernulli tenglamasi.
6.4. Qovushqoq bo’lmagan suyuqlik oqimi uchun Bernulli
тenglamasi
Tayanch iboralar: Qovushqoq bo’lmagan suyuqliklar (ideal suyuqliklar), massali kuchlar , inersiya kuchlari, kuch proyeksiyalari, elementar oqim, Eyler tenglamasi, Bernulli tenglamasi, napor, solishtirma energiya, solishtirma kinetik energiya, solishtirma potensial energiya.


6.1. Qovushqoq bo’lmagan suyuqlik harakatining kuchlanish holati.
Suyuqlik dinamikasi - gidromexanikaning bo’limi bo’lib, suyuqlikning unga qo’yilgan kuchlar bilan bog’liq bo’lgan harakati qonunlarini o’rganadi.
Berilgan tashqi kuchlarda suyuqlik dinamikasi masalalari, istalgan vaqt momentida suyuqlikning har qaysi nuqtasidan harakatning kinematik parametrlarini va kuchlanishlarini, hamda jismga ta’sir qilayotgan oqim gidrodinamik kuchlarini aniqlashlarga olib kelinadi.
Qovushqoq bo’lmagan suyuqliklar (ideal suyuqliklar) harakatida ichki ishqalanish kuchlari sodir bo’lmaydi, demak, oqimda urinma kuchlanishlar bo’lmaydi.
Qovushqoq bo’lmagan suyuqlik harakatidagi normal kuchlanishlar, tinch holatda bo’lgan suyuqliklarning xossalariga ega bo’ladilar, ya’ni qaraladigan nuqtada ularning qiymatlari ta’sir yo’nalishiga bog’liq bo’lmaydi. Shunga ko’ra, harakatlanayotgan qovushqoq bo’lmagan suyuqlikning kuchlanish holati har qyasi nuqtadagi normal kuchlanish qiymati bilan xarakterlanishi mumkin. Bu qiymat ta’sir yo’nalishiga bog’liq bo’lmagani uchun uni xuddi muvozanatda bo’lgan suyuqlik kabi, bosim deb ataladi.
Qovushqoq bo’lmagan suyuqlik - bu suyuqlik modeli, ya’ni tabiatda va texnikada uchramaydigan ideallashtirilgan muhit. Biroq bu ideallashtirilgan muhit dinamika qonunlarini o’rganishda katta ahamiyat kasb etadi.
Real hodisalarni hisoblashdagi qovushqoq bo’lmagan suyuqlik harakati qonunlarida ba’zi masalalari yechimlaridan foydalanish, real hodisalarni aniq ifodalash natijalarini beradi. Bundan tashqari, ba’zi hollarda qovushqoq bo’lmagan suyuqlik dinamikasi tenglamalari qovushqoq suyuqlik harakati tenglamalarini keltirib chiqarish uchun boshlang’ich manba’ bo’lib xizmat qiladi.