|
Umumiy jismoniy tayyorgarlik:
-30, 60 m.ga kim o’zariga va vaqtga yugurish;
-3-4 qadamlab yugurib kelib uzunlikka sakrash;
-50-70 sm.balandlikdan (ip, III-IV sinf) sakrash;
-Past turnik yoki brusga osilib qo’llarga tortilish;
-Chalqancha yotgan holda gavdani ko’tarib-tushirish;
-O’tirg’ichga tayanib, qo’llarni bukib yozish;
-Aylantirilayotgan to’pni mo’ljalga va uzoqqa otish;
107
Sport turlariga maxsus tayyorgarlik:
-200-500 m.ga yugurish (kim o’zarga yoki vaqtga – III-IV sinf);
-10-15 m. masofadan yugurib kelib uzunlikka sakrash;
-70-100 sm.balandlikdan sakrab o’tish;
-tennis to’pini 15-20 m. uzoqdagi mo’ljalga otib tushirish;
-turnik, brus yoki maxsus narvonda (noan’anaviy moslama) qo’llarga
tortilib, gavdani ko’tarib oshib chiqish va tushish;
-yugurib kelib kozel ustiga oyoqlarni juft qilib sakrab chiqish va
tushish;
-3-4 qadam yurib (yugurib) chig’iriq (perevorot) mashqini 2-3 marta
qatorasiga bajarish;
-Bir oyoqlab (juft) depsinib qo’llarga tayanib tik turish va 1-5 gacha
saqlanish;
-Milliy kurashlardagi (milliy, belbog’li, turon, qo’ljangi san’ati)
asosiy harakat va amallarni (priyem) bajarishdagi boshlang’ich
alomatlarni (ushlash, tutish, olishish, saqlanish, hujum, yiqitish va h.k.)
sekin va tez bajarib ko’rsatish;
-Futboldagi to’pni yuritish, uzatish, to’xtatish, aldab o’tish va
darvozdagi tepish kabi amallarni ixcham va to’g’ri bajarish;
-Rezina to’plar (o’rtacha hajm) bilan voleybol o’ynash (urush-
podachi, to’pni qaytarish-turli harakatlarda);
-Basketbol va qo’l to’pi o’yinlaridagi (III-IV sinf) asosiy amallarni
(to’pni ilib olish, uzatish, yuritish, savatga tushirish, himoya va h.k.)
bajarish;
108
-qizlar milliy raqslar, badiiy va ritmik va gimnastika mashqlari hamda
xarida (brovno) bajariladigan yurish, yugurish, orqaga burilish, ustida
yotish va h.k.) bajariladigan mashqlarni bajarish;
-Boks, sharqona yakka bellashuv sport turlar qismlarini bajarishda
qaltis amallarni to’la bajarmasdan, faqat namoyish etish;
-Suvda suzishni yaxshi biladigan bolalarni suv havzasida 10-12 m. va
undan ko’proq masofaga suzdirish bilan tekshirish.
Ta’kidlash lozimki, yuqorida qayd etilgan o’yin-mashqlar bo’yicha
sinov-tajribalar faqat darslar jarayonidagina emas, balki maxsus
uyushtirilgan
musobaqalar,
bayramlarga
bag’ishlangan
sport
chiqishlarini namoyish etish jarayonlarida kuzatilishi va hisobga olinishi
lozim.
Boshlang’ich sinf o’quvchilari (asosan III-IV sinf) bilan sportdagi
iqtidorni sinov-tajribalardan o’tkazishda imkoniyat darajasida yuqorida
keltirilgan turlarning barchasi qo’llanilishi lozim. Chunki, iqtidor faqat
sportning bir-ikki turi ko’rsatkichi bilangina emas, balki har tomonlama
jismoniy tayyorgarlik sifatlari bilan aniqlansa, bolalarda umumiy va
maxsus jismoniy rivojlanish shakllanadi.
Boshlang’ich sinf o’quvchilari, ayniqsa iqtidorli bolalarning iqtidorini
sinash va ularni sport to’garaklariga jalb etishda oilada ham turli sinov-
tajribalar olib borilishi lozim. Buning uchun esa eng avvalo ota-ona,
aka-opalar sportni sevishi, uning ijtimoiy tarbiyaviy ahamiyatini bilishi,
ularga amal qilishi lozim. Bunda o’g’il yoki qiz bolaning jismoniy
jihatdan sog’lom bo’lishini ta’minlash, birgalikda jismoniy o’yin-
mashqlarni doimo bajarish, bolalarning hatti-harakatlarini to’g’ri
109
baholash, rag’batlantirish, zarur kiyim va asbob-uskunalar bilan
ta’minlash lozim bo’ladi. Hovli, uy sharoitida kichik “sport zal”
yaratish muhim o’rinda turadi.
Mamlakatimizda davlat granti va jamoati sport uyushmalari, ularning
markaziy va quyi klublari tarkibida turli xil sport maktablari mavjud.
Ularda 5-6 yoshdan boshlab iqtidorli bolalarni qabul qilish va
tarbiyalash amalga oshirilmoqda. Shuningdek, umumta’lim maktablar,
turli sport inshootlari tarkibida ham sport turlari bo’yicha guruhlar
tashkil etilib, iqtidorli bolalarni jalb etish yo’lga qo’yilmoqda. Ular
qatorida shaxsiy sport seksiyalari, pullik xizmat qiluvchi klublar,
markazlar, sport maktablari ham tarkib topmoqda. Bu esa boshlang’ich
sinf o’quvchilari orasidan sportda iqtidorli bolalarni tanlash, sinov-
tajribalardan o’tkazish, ularni tarbiyalab, mohir sportchilar safiga
kiritishga zamin tayyorlamoq.
Xulosa qilib aytganda, bu muammolarni bo’lajak boshlang’ich sinf
o’qituvchilari nazariy va amaliy jihatdan yaxshi tasavvur qilishlari
lozim.
Test savollari
1.
Bolalardagi sportga xos iqtidor tushunchalar va ularni bilish
yo’llari.
2.
Jismoniy tarbiya darslarida iqtidorli bolalar bilan ishlash va
sinov-tajribalar asosida harakatchanlik, sportga qiziqishini
tarbiyalash.
110
3.
Iqtidorli bolalarni sportga jalb etish yo’llari va sinov-tajribalarda
qo’llaniladigan omillar (vositalar).
4.
Sinov-tajribalarni o’tkazish yo’li bilan o’quvchilarning umumiy
va maxsus jismoniy tayyorgarliklarini (sifatlar) tarbiyalash.
5.
O’qituvchi va ota-onalarning iqtidorli bolalarni sportga safarbar
etishdagi asosiy burch va vazifalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
