Qo‘shma gaplar bo‘yicha savоllar



Download 314 Kb.
bet13/24
Sana13.05.2020
Hajmi314 Kb.
#50438
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   24
Bog'liq
Кушма гап саволлари

3. O‘rin ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning bajarilish o‘rnini bildirgan ergash gapdir. U bosh gap bilan birgalikda o‘rin ergash gapli qo‘shma gap deyiladi: Qayerda intizom kuchli bo‘lsa, shu yerda tartib bo‘ladi. Bog`lovclii vositalar: -sa (qayerdan, qayga, qayerga, qayerda, shu yerda, o'sha yerda, shunda, shu yerga, shu yerdan, u yerda) —mang, masin, ekan: Qayerda snv bo‘lsa, o‘sha yerda hayot bo‘ladi. Sxemasi quyidagicha:

9. -ganicha yo‘q edi,

1 qayerga ...sa, o‘sha yerga

2 qayerda...sa, o‘sha yerda, ....

3 qayga -sa, o'sha yerda, ....

4 Qayerga -mang, u yerda

5 Qayerga -masin,

6. qayerda…sa, shu yerda

4. Sabab ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning sababini bildirgan ergash gapdir. U bosh gap bilan birga sabab ergash gapli qo‘shma gap deb nomlanadi. Qayrilishlar tobora ko‘payib, mashinaning tezligi susaya boshladi. Bu uylar ilgari bedaxona bo'lganidan, darchasi ham yo'q edi.

Sxemasi quyidagicha:



1….., shuning uchun

2 -ganidan, ...

5 -gani uchun,



4 -ganidan keyin,…

5 -gani bois,

6 shekilli, .

7. -gani tufayli,

8 -gan bo‘lsa kerak.

9 -mi,



10 ,chunki

11 , negaki

12 , sababki

13 shuning uchun......

14. -ki,

15 -ib,

5. Maqsad ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning nima maqsadda yuzaga kelishini bildirgan ergash gapdir. U bosh gap bilan birga maqsad ergash gapli qo‘shma gap deb nomlanadi. Bog`lovchi vositalar: deb, -sin deb, -di deb, -ar deb, -sa deb, -mi ekan (deb, deya, uchun), toki: Odamlar yaxshi yashasin deb, tinchlikka imzo chekdik. G`o‘za miriqib ichsin uchun, suv tekis oqizildi.

Sxemasi quyidagicha:

1 deb, 6. -mikan deb,

2 -sin deb, 7. .-deya



3 -di deb, 8 uchun,

4 -ar deb, 9 , toki.

5 -sa deb,

6. Shart ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning qanday shart bilan bajarilishini bildirgan ergash gapdir. U bosh gap bilan birga shart ergash gapli qo‘shma gapni hosil qiladi. Bog`lovchi vositalar: -sa,

-sa edi, agar, mabodo, bordi-yu, -ganda(edi), -r(-ar) ekan, -gan ekan, -mi, bo'lmasa, yo'qsa, -may, bo'lay desang, -sinki: Agar suv bo'lsa, cho'l-u sahrolar bo‘'stonga aylanadi.

Sxemasi quyidagicha:



1. (Agar)sa,.

2. (Agar) -sa edi,...

5. (Agar) -ganda,

4. (Agar) -ganda edi,

5. (Bordi-yu) -r (-ar) ekan, ...

6. (Mabodo) -gan ekan,

7. (Agar) -moqchi ekan,


8 -mi,



9 bo‘lmasa,

10 , yo‘qsa

11 -may,

12.. -masdan avval,

13 bo‘lay desang,


7. To‘siqsiz ergash gap bosh gapning mazmuniga zid bo‘lsa ham, unda ifodalangan voqea-hodisaning yuzaga kelishiga to‘siq bo‘la olmaydigan fikrni anglatgan ergash gapdir. U bosh gap bilan birga to‘siqsiz ergash gapli qo‘shma gap deyiladi. Bog`lovchi vositalar: -sa ham(ki), qancha, qanchalik, naqadar, garchi, garchd, -ganda ham, -sa-da, -ganda-da, -gani bilan, -sa ham,

masin, qaramay, qaramasadan, -i(ib), -gani holda, -di hamki, xoh...xoh (sa -masa), -sa: Quyosh yashiringan bo‘lsa ham, kunduzning yorug`ligi hali sonmagan edi. Ba'zan garchi so‘zi qo‘Uanishi mumkin. Sxemasi quyidagicha:

1 -sa,



2. Qancha....-sa hamki,

3. -ganda ham,



4. -sa-da,

5. -gani bilan,

6. -masin,

7. -qaramay,

8 qaramasdan,

9 -gani holda,

10. ….hamki,

11. Xoh xoh..,

12 ~sa...-masa,

13 -sa... -diki,

8. Miqdor ergash gap. Bosh gapdan anglashilgan ish-

harakatning bajarilish miqdor-darajasini bildirgan ergash gapdir. Bu gaplar bosh gap bilan birga miqdor ergash gapli qo‘shma gap deyiladi. U qancha qizishsa, men shuncha sovuqqon tus olardim.

1 qancha -sa, ....shuncha... 3. ...qancha.....-sa, ...shimchalik.... .

2. ...qanchalik...-sa, ..sunchalik.. 4. qanchalik..-gan sayin,..shunchalik…

9. O‘xshatish ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning qay tarzda bajarilishini o‘xshatish yo‘li bilan bildirgan gapdir. U bosh gap bilan birga o‘xshatish ergash gapli qo‘shma gap deb nomlanadi: Chirildoqlarning mayin musiqasi hamma yoqni to‘ldirgan, go'yo kechaning o zi kuylaydi.

10. Natija ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish-harakatning natijasini bildirgan ergash gapdir. U bosh gap bilan birga natija ergash gapli qo‘shma gap deyiladi. Natija ergash gap bosh gapga –ki bog`lovchisi yordamida bog`lanadi. Bosh gap tarkibida shunday, shu qadar, shunchalik, shu darajada, shuncha, chunon kabi so‘zlar, ergash gaplar tarkibida esa natijada, oqibatda, hatto kabi so‘zlar qo‘llanishi mumkin: Qor bir zumda shunday yog'diki, yer oppoq bo'lib ketdi. Azimboy sunday zulm o'tkazdiki, oqibatda xalqning sabr-kosasi to‘ldi.

Sxemasi:


1. ...shunday.. -ki, natijada.... .

2. ...shu qadar....-ki, oqibatda... .
3. ...shunchalik.
-ki,
4. ...shu darajada......-ki,

5. ...shuncha -ki,

6. ...chunon -ki,


Download 314 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish