Qoraqalpoq davlat universiteti

-E -
Etakchi Fe’l - ko’mekshi feyil


- Yo-
Yozuv – jazıw (grafika)
Yozuv tili – jazba til
Yoyiq gap – ken’eytilgen ga’p
Yoyiq soda gap – ken’eytirilgen jay ga’p
Yon undosh – qaptallıq dawıssız ses
Yopiq bo'g’in – qamaw buwın, tuyıq buwın
Yordamchi so'zlar - ko’mekshi so’zler
Yordamchi fe'llar - ko’mekshi feyiller


- J -

Jamlovchi ot - ja’mlewshi atlıq

Jamlovchi son – jıynaqlaw sanlıq, toplaw sanlıq
Jarangli undoshlar – u’nli dawıssızlar
Jarangsiz undoshlar – u’nsiz dawıssızlar
Juft swzlar – jup so’zler
Jo'nalish kelishigi – barıs sepligi


- Z -
Zamon kategoriyasi - ma’ha’l kategoriyası
Zidlov bog’lovchilari – qarsılas da’nekerler
- İ-

İdeografik yozuv – ideografikalıq jazıw

İerogliflik yozuv – ieogriflik jazıw
İjro mayli – anıqlıq meyil
İzohli lug’at – tu’sindirmeli so’zlik
İzohlovchi – ayqınlawısh
İkki nuqta – qos noqat
İkkinchi darajali bo'laklar – ekinshi da’rejeli ag’zalar
İkkinchi shaxs – ekinshi bet
İkki tarkibli gap – ekt sostavlı ga’p
İkki tili lug’at – eki tili so’zlik
İlmiy uslub – ilimiy stil
İmlo – imla (orfografiya)
İmlo lug’ati – imla so’zligi
İnkor bog’lovchilari – awıspalı da’nekerler
İmo-ishora tili- ım tili


- Y-
Yirik gap – ken’eytirilmegen ga’p


- K -

Kasb-xunarga oid so'zlar - ka’siplik so’zler

Kasr sonlar - bo’lshek sanlıqlar
Katta harf – bas ha’rip
Kelasi zamon – keler ma’ha’l
Kelasi zamon gumon fe'li – niyetli keler ma’ha’l
Kelishik kategoriyasi – seplik kategroriyası
Kelishikli boshqaruv – seplikli basqarıw
Kesim – bayanlawısh
Kesim ergash gap – bayanlawshı bag’ının’qı ga’p
Ketma-ket ergashish – izbe-iz bag’ınıw
Kiritma gap – kiritpe
Kiritma so'z – kiritiwshi so’z
Kiritma so'z birikmasi – kiritiwshi so’z dizbekleri
Kirish gap – kiris ga’p
Kirish so'z – kiris so’z
Kitobiy leksika – kitabıy leksika
Kichik xarf – kishi ha’rip
Kichraytish shakli – kishireytiw forması
Kishilik olmoshlari – betlew almasıqları
Kuchaytirma daraja – arttırıw da’reje
Kuchaytiruv va taqid yuklamalari – ku’sheytiw janapayları
Ko'makchilar – tirkewishler
Ko'makchili boshqaruv - ko’mekshi so’zler arqalı basqarıw
Ko'makchi ot - ko’mekshi atlıq
Ko'makchi fe'l - ko’mekshi feyil
Ko'plik son - ko’plik san
Ko'p nuqta - ko’p noqat
Ko'p ma'noli swzlar - ko’p ma’nili so’zler
Ko'rsatish olmoshi – siltew almasıg’ı
Ko'chirma gap – tuwra ga’p
Ko'chirma ma'no – awıspalı ma’ni


- L -
Labial undoshlar – erinlik dawıssızlar
Lab-lab – undoshlari – qos eriklik dawıssızlar
Lablangan unlilar – erinlik dawıslılar
Lablanmagan unlilar – eziwlik dawıslılar
Lab-tish undoshlari – erinlik-tislik dawıssızları
Lahja – dialekt
Leksik birlik – leksikalıq birlik
Leksik ma'no – leksikalıq ma’ni
Logik urg’u – logikalıq pa’t
Lug’at - so’zlik
- M -
Mavhum ot – abstrakt atlıq
Majhul daraja – belgisiz da’reje
Majhul nisbat – belgisiz da’reje
Mayl kategoriyasi – meyil kategoriyası
Maxsus leksika – arnawlı leksika
Ma'no kengayishi - ma’ninin’ ken’eyiwi
Maqol-naql – naqıl-maqal
Maqsad ergash gap – maqset bag’ının’qılı qospa ga’p
Maqsad holi – maqset pısıqlawıshı
Milliy til –milliy til
Miqdor daraja ravishi – mug’dar da’reje ra’wishi
Miqdor daraja holi – mug’dar da’reje pısıqlawısh
Miqdor sonlar – esaplıq sanlıqlar
Morfologik tahlil – morfologiyalıq tallaw
Modal so'z – modal so’z
Moslashuv – kelisiw
Murakkab gap – qospalang’an ga’p
Murakkab kesim – qospa bayanlawısh
Murakkab son – qospa sanlıq
Mustaqil ma'noli so'zlar - g’a’rezsiz so’zler


- N-

Natija ergash gap - na’tiyjeli bag’ının’qılı ga’p

Negiz – tiykar
Neytral leksika – neytral leksika
Nisbiy sifat – qatnaslıq kelbetlik
Nol ko'rsatikichli morfema – nolik morfema
Nutq - so’ylew, til
Nutq a'zolari - so’ylew ag’zaları
Nutq madaniyati - so’ylew ma’deniyatı
Nuqta – noqat
Nuqtali vergul – noqtalı u’tir


- O-
Obiektli fe'l – obektli feyil
Obiektsiz fe'l – obektsiz feyil
Oddiy so'zlashuv leksikasi – qarapayım leksika
Old qator unlilar – til aldı dawıslıları
Olmosh – almasıq
Ona tili – ana tili
Orttirma daraja – arttırıw da’reje (ra’wish)
Orfografik lug’at – orfografiyalıq so’zlik
Orfoepik lug’at – orfoepiyalıq so’zlik
Orttirma nisbat – arttırıw da’reje (kelbetlik)
Orqa qator undoshlar – til artı dawıssızları
Orqa qator unlilar – til artı dawıslıları
Ot – atlıq, atawısh
Ot boshqaruvi – atawısh basqarıw
Ot kesim – atawısh bayanlawısh
Ot ko'makchilar – tirkewishler
Ot so'z birikmalari – atawısh so’z dizbekleri
Ochiq bo'g’in – ashıq buwın
Og’zaki nutq – awızeki so’ylew tili


-P-
Payt ravishi – waqıt ra’wishi
Payt ergash gap – waqıt bag’ının’qılı qospa ga’p
Payt holi – waqıt pısıqlawısh
Piktografik yozuv – piktografiyalıq (su’wretli) jazıw
Portlovchi undoshlar – jabısın’qı dawıssızlar
Poeti leksika – poetikalıq leksika
Prediaktiv munosabat – prediaktivlik baylanıs, prediaktivlik qatnas
Publitsistik uslub – publitsistikalıq stil


- R -
Ravish - ra’wish
Ravishdosh – hal feyil
Ravish so'z birikkmalari - ra’wish so’z dizbeleri
Ravish ergan gap – sın bag’ının’qılı qospa ga’p
Ravish holi - sın pısıqlawıshı
Rasmiy ish uslubi - ra’miy isler stili
Ritorik so'roq gap – ritorikalıq soraw ga’p
Ritorik undov – ritorikalıq qaratpa


- S -
Sabab bog’lovchilari – sebep da’nekerleri
Sabab ravishi – sebep ra’wishi
Sabab ergash gap – sebep bag’ının’qılı qospa ga’p
Sabab holi – sebep pısıqlawıshı
Sanoq sonlar – Sanaq sanlıqlar
Sinonimik qator – sinonimlik qatar
Sinonimlar lug’ati – sinonimler so’zligi
Sintaktik birlik - sintasisilik birlik
Sintaktik kategoriya – sintasislikk kategoriya
Sintaktik tah’lil – sintaksislik tan’law
Sirg’aluvchi undoshlar – juwısın’qı dawıssızlar, ısqırıqlı dawıssızlar
Sifat – kelbetlik
Sifatdosh – kelbetlik, feyil
Sodda gap - jay ga’p
Sodda kesim – dara bayanlawısh
Son – sanlıq
Son kategoriyasi – san kategoriyası
Sonor undosh – sonor dawıssız
Stilistik buёq stilistitkalıq boyaw
Struktur tilshunoslik – strukturalı lingvistika
Suniy til- jasalma til
So'z - so’z
So'z birikmasi - so’z dizbegi
So'z-gap - so’z ga’p
So'zlashuv uslubi - so’ylewstili
So'zning grammatik shakli -so’zdin’ gramatikalıq forması
So'zning ma'nosi- so’z ma’nisi
So'zning morfologik strukturasi -so’zdin’ marfologiyalıq qurılısı
So'zning semantik strukturasi - so’zdin’ semantikalıq strukturası, qurılısı
So'z tarkibi - so’zlik sostav, so’zdik quram
So'z tartibi - so’zlerdin’ orın ta’rtibi
So'z turkumlari - so’z shaqapları
So'z shakli - so’z forması
So'z yasalish usullari - so’z jasalıw usılları
So'z yasovchi affikslar - so’z o’zgertiwshi affiksler
So'roq belgisi – soraw belgisi
So'roq gap – soraw ga’p
So'roq olmoshlari – soraw-qatnas almasıqları
So'roq yuklamasi – soraw janapayı


- T -
Tabiiy til - ta’biyiy til
Takror - ta’kirar
Takroriy so’z - ta’kirar so’z
Talaffuz – aytılıw, esitiliw, sesleniw
Talaffuz lug’ati – orfoepiyalıq so’zlik
Tanglay-tish undoshlari – tan’lay-tis dawıssızları
Tarjima lug’ati – awdarma sesi
Tarz ravishi – sın ra’wish
Tarz holi – sın pısıqlawıshı
Tarixiy grammatika – tariyxıy grammatika
Tarixiy lug’at – tariyxıy so’zlik
Tartib sonlar – qatarlıq sanlıqlar
Tasviriy leksikologiya - ta’riyplewshi leksikologiya
Tasviriy so’z - ta’riyplewshi so’z
Tasviryi shakl - ta’riyplewshi forma
Taqlid so’z – eliklewish so’z
Taqsim sonlar – toplaw sanlıqlar
Tahlil – tallaw (analiz)
Teng aloqa – dizbekli baylanıs
Teng bog’lovchilar – dizbeklewshi da’nekerler
Terminologik lug’at – terminologiyalıq so’zlik
Til birligi – til birligi
Tillar oilasi – tiller semyası
Tilning lug’at tarkibi – tildin’ so’zlik sostavı, quramı
Til oldi undoshlari – til aldı dawıssızları
Til oldi unlilari – til aldı dawıslaları
Til orqa undoshlari – til artı dawıssızları
Toldiruvchi - tolıqlawısh
Toldiruvchi ergash gap – tolıqlawısh bag’ının’qılı ga’p
Toliq assimilyatsiya – tolıq assimilyatsiya
Toliq gap – tolıq ga’p
Til orqa unlilari – til artı dawıslıları
Til undoshlari – tillik dawıssızlar
Tilshunoslik – til bilimi
Til o’rta undoshi – til ortası dawıssızı
Tinish belgilari – irkilis belgileri
Titroq undosh – dirildewik dawıssız (r)
Tobe aloqa – bag’ının’qılı baylanıs
Tobe gap – bag’ının’qılı ga’p
Tobe so’z – bag’ının’qılı so’z
Tovush – ses
Tovushga taqlid nazariyasi – seske eliklew teoriyası
Tovushlarning almashinuvi – seslerdin’ orın almasıwı
Tovush paychalari – dawıs shımıldıg’ı
Tovush tushishi – sestin’ tu’sip qalıwı (eliziya)
Tovush o’zgarishi – ses o’zgeriwi
Tovush qonunlari – ses nızamları
Til orqa undoshlari – til artı dawıssızları
Til orqa unlilari – til artı dawıslıları
Til undoshlari – tillik dawıssızlar
Tilshunoslik – til bilimi
Til o’rta undoshi – til ortası dawıssızı
Tinish belgilari – irkilis belgileri
Titroq undosh – dirildewik dawıssız (r)
Tobe aloqa – bag’ının’qılı baylanıs
Tobe gap – bag’ının’qılı ga’p
Tobe so’z – bag’ının’qılı so’z
Tovush – ses
Tovushga taqlid nazariyasi – seske eliklew teoriyası
Tovushlarning almashinuvi – seslerdin’ orın almasıwı
Tovush paychalari – dawıs shımıldıg’ı
Tovush tushishi – sestin’ tu’sip qalıwı (eliziya)
Tovush o’zgarishi – ses o’zgeriwi
Tovush qonunlari – ses nızamları
Tor unli – qısıq dawıslı
Tub asos - do’rendi emes tiykar
Tub so’z – tiykar, tu’bir so’z
Turdosh ot – g’alabalıq atlıq
Turkiy tillar – tu’rkiy tiller
Turlanish – sepleniw
Turlovchi affikslar – seplik jalg’awı
Turg’un so’z birikmasi – turaqlı so’z dizbekleri
Turg’un urg’u – turaqlı pa’t, tıyanaqlı pa’t
Tuslanish - betleniw
Tuslovchi affikslar – betlik jalg’awları, affiksleri
Tushum kelishigi – tabıs sepligi
Toliqsiz assimilyatsiya – tolıq emes assimilyatsiya
Toliqsiz gap – tolıq emes ga’p
Toliqsiz fe’l – tolıq emes feyil
Tosiqsiz ergash gap – qarsılas bag’ının’qılı qospa ga’p
Tog’ri mano – tuwra ma’ni


- U -
Uzoq utgan zamon – burıng’ı o’tken ma’ha’l
Umumiy tilshunoslik – ulıwma til bilimi
Umumlashtiruvchi so’z – ulıwmalastırıwshı so’z
Umumxalq til ulıwmaxalıqlıq til
Undalma – qaratpa (so’z)
Undov – tan’laq
Undov belgisi – u’ndew belgisi
Undov gap – u’ndew ga’p
Undovlar nazariyasi – tan’laq teoriyası
Undoshlarning qattiqligi – juwan dawıssızlar
Undosh tovush – dawıssız emes
Un paychalari – dawıs shımıldıg’ı
Unumli affikslar - o’nimli affiksler
Unumsiz affikslar - o’nimsiz affiksler
Urg’u - pa’t
Urg’uli bug’in - pa’tli buwın
Urg’usiz bug’in - pa’tsiz buwın
Usbul – stil
Uchinchi shaxs – u’shinshi bet
Uyushiq bulaklar – birgelkili ag’zalar
- F -
Fe’l – feyil
Fe’l boshqaruvchi – feyil basqarıwı
Fe’l zamoni – feyil ma’h’a’li
Fe’l kesim – feyil bayanlawısh
Fe’l kumakchilar – feyilden jasalg’an tirkewishler
Fe’l mayli – feyil meyilleri
Fe’lning ot shakli – feyildin’ atawısh forması
Fe’lning birgalik shakli – feyildin’ sheriklik forması
Fe’lning tuslanishli shakli – feyildin’ betlik forması
Fe’lning funktsional shakllari – feyildin’ funktsional formaları
Fe’l nisbati – feyil da’rejesi
Fe’l so’z birikmalari – feyil so’z dizbekleri
Filologik lug’atlar – filologiyalıq so’zlikler
Fonetik birlik – fonetikalıq birlik
Fonetik tah’lil – fonetikalıq tallaw
Fonetik qonun – fonetikalıq nızam
Fonologik birlik – fonologiyalıq birlik
Fraza urg’usi – frazalıq pa’t
Frazeologik birlik – frazeologiyalıq birlik
Frazeologik butunlik – frazeologiyalıq birikpe
Frazelogik lug’at – frazeologiyalıq so’zlik
Frazeologik chatishma – frazeologiyalıq shatısıw
Frazeologik qushilma – frazeologiyalıq dizbek
Frikativ undoshlar – frikativ dawıssızlar
Funktsional kuchirish – funktsional awısıw
Funktsional uslublar – funktsional stiller
Funktsional so’zlar – funktsional so’zler
Funktsional shakllar – funktsional formalar