tafovutlar bo‘lgan taqdirda
yuqoriroq yuridik kuchga ega bo‘lgan
normativ-huquqiy hujjat qo‘llaniladi.
Teng yuridik kuchga ega bo‘lgan normativ-huquqiy hujjatlar o‘rtasida tafovutlar bo‘lgan taqdirda, keyinroq
qabul qilingan normativ-huquqiy hujjat qoidalari amal qiladi, bundan ushbu moddaning beshinchi
qismida nazarda tutilgan hol mustasno.
Agar normativ-huquqiy hujjatni qabul qilgan vazirlikning, davlat qo‘mitasining yoki idoraning ijtimoiy
munosabatlarning muayyan sohasini huquqiy jihatdan tartibga solish uchun maxsus vakolati bo‘lsa, ushbu
organ qabul qilgan hujjat bir xil maqomdagi boshqa vazirlik, davlat qo‘mitasi yoki idora tomonidan qabul
qilingan normativ-huquqiy hujjatga nisbatan yuqoriroq yuridik kuchga ega bo‘ladi.
35. Normativ-huquqiy hujjatlar eng muhim ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi. Olimlar normativ-
huquqiy hujjatlardan boshqa huquq manbalari (huquqiy odat, sud va ma’muriy pretsedentlar) umumiy tartibga
soluvchi ahamiyatga molik emas deb hisoblashadi. Ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishda ular qisman,
yordamchi va qo‘shimcha ahamiyat kasb etadi.
Huquq manbasi sifatida normativ-huquqiy hujjatning boshqa huquq manbalaridan ajralib turuvchi
tomonlarini misollar yordamida muhokama qiling.
Huquqning boshqa shakllari (manbalari)dan farqli o‘laroq, normativ-huquqiy hujjat quyidagi
belgilar
ga ega:
1. Normativ-huquqiy hujjat davlatning vakolatli or-ganlari huquq ijodkorligi faoliyati yoxud umumxalq
irodasi (referendum) natijasida yaratiladi.
2. Normativ-huquqiy hujjatlarda faqat huquq normalari, ya’ni davlat majburiyligi mohiyatiga ega bo‘lgan
umumiy xarak-ter¬dagi qoidalar o‘z ifodasini topadi. Shuning uchun normativ-huquqiy hujjatlarni huquq
manbalari qatoriga kirmaydigan in-dividual huquqiy hujjatlardan farqlay bilish kerak. Individual huquqiy
hujjat huquqning konkret sub’ektlari doirasida amal qiladi. U bir bor qo‘llashga mo‘ljallangan bo‘lib, alohida
mu¬ayyan shaxslarga taalluqli hisoblanadi hamda konkret huquq yoki majburiyat amalga oshirilishi bilan
amal qilishdan to‘xtaydi (bunga ijtimoiy ta’minot organi tomonidan konkret shaxsga pen-siya tayinlash misol
bo‘la oladi).
3. Normativ-huquqiy hujjat rasmiy davlat hujjati si-fatida rasmiylashtiriladi. U majburiy belgilarga ega
bo‘ladi: nomlanishi (qonun, farmon, qaror); hujjatni qabul qilgan organ-ning nomi (parlament, pretsedent,
hukumat, mahalliy hokimiyat or¬gani)ni qayd etish shart.
4. Normativ hujjatlarda huquq normalari muayyan tarkibiy tuzilmalar bo‘yicha – (masalan, kodekslar,
konstitutsiyalarda) bo‘limlar, boblar, moddalar bo‘yicha guruhlarga ajraladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |