Qо‘lyozma huquqi udk 665. 63 Orzuev Shoxrux Nuriddinovich

III bob 
bo‘yicha xulosa

 
Anomal past qatlam bosimi sharoitida quduqlarni burg‘ilab mahsuldor 
qatlamlarni ochib, quduqlarni sifatli ishga tushirish eng muhim bosqich 
hisoblanadi va quduqning uzoq muddat mahsulot beruvchanligini belgilaydi. 
Amaliyotda quduqlar burg‘ilanib mahsuldor qatlam birlamchi ochilganda qatlam 
parametrlarining o‘zgarishi va kollektorlik xususiyatlarini buzilishi Shimoliy 
O‘rtabuloq, Ko‘kdumaloq, Sho‘rtan, G‘armiston, Janubiy Tandircha, Alan, Pomiq 
va boshqa konlarni ishlatish jarayonida kuzatilgan. Bu konlarda quduqlarni 
burg‘ilash jarayonida kutilmagan murakkabliklarni paydo bo‘lishi natijasida 
kollektor kanalchalar berkilib qolgan quduqlarning ishlatishni boshlang‘ich 
davrida qatlam bosimi yuqori bo‘lganligi uchun o‘z aksini bermasdan ishlatishning 
so‘nggi bosqichida qazib olish jarayoniga salbiy ta’sir ko‘rsatgan.
Burg‘ilash eritmalarining parametrlarini, xossalarini va burg‘ilash rejimini 
noto‘g‘ri tanlanishi hisobiga qatlam sharoitida filtratlarning kirib borish chuqurligi 
perforatsiya kanallarining ochilish chuqurligidan bir necha marta katta bo‘ladi, 
filtratsiya sig‘imdorlik parmetrlarining ko‘rsatgichiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Natijada mahsuldor qatlam sifatli ochilmaydi.
Bunday sharoitda tiklab bo‘lmaydigan jarayonlar mahsuldor qatlamni ochilish 
ko‘rsatgichiga ta’sirini bir tomonlama baholab bo‘lmaydi. Mahsuldor qatlamni 
ishlatish jarayonida quduq tubi atrofi zonasida deformatsiyalanish holatini 
o‘zgartiradi va skin–faktorlarni paydo bo‘lishiga olib keladi. Mahsuldor qatlamni 
ochilish ko‘rsatgichi flyuidlarning filtratsiya oqimining yo‘nalishiga qo‘shimcha 
qarshilikni hosil qiladi va oqimningn radiallik jarayonini buzib yuboradi.
Anomal past qatlam bosimi sharoitida mahsuldor qatlamni ochishda 
texnologik jarayonlarni muvafaqqiyatni amalga oshirish va xavfsizlik ta’minlashda 
mahsus quduq usti jihozlaridan foydalaniladi. Yopiq sirkulyatsiya tizimidan 
foydalanish texnologiyasi faqat quduqlarni birlamchi ochish va mahsuldor 
qatlamni ochishda emas mahsuldor qatlamlarni ikkilamchi ochish va 
o‘zlashtirishda ham “Sho‘rtanneftgaz” USHK va “Muborakneftgaz” USHK 

---

86 
konlarida muvoffaqqiyatli qo‘llanilgan. Bunda asosiy etibor ko‘pik tizimdan qayta 
foydalanilganda ko‘pikni so‘ndirish texnologiyasiga etibor qaratilgan. Sho‘rtan 
konida gaz quduqlarini o‘zlashtirishda mahsuldor qatlamda kollektorlik xossalarini 
shikastlanishi yo‘l qo‘ymaslik uchun azot gaz kislotali eritmalardan samarali 
foydalanilgan. Eritmaning tarkibidagi gaz inertlik vazifasini bajarishi hisobiga 
mahsuldor qatlamning ochilish darajasi kuchaytirilgan. Anomal 
past 
qatlam 
bosimli sharoitida mahsuldor qatlamni ochishda qatlam bosimini gidrostatik 
bosimdan pastga tushirishning istiqbolli yo‘nalishlaridan biri ishchi agent sifatida 
ko‘pik tizmadan samarali foydalanishni yo‘lga qo‘yish zarur. Ishlab chiqilgan 
texnologiya bo‘yicha barqaror bo‘lgan ko‘piklar tizimidan va havodan 
foydalanilganda texnika xavfsizligi qoidalari buziladi. Barqaror bo‘lmagan ko‘pikli 
tizimdan foydalanilganda fazalarga ajralish va quduqning stvolida bosimning qayta 
taqsimlanishi, gazlilik qatlamlarida quduq tubi bosimini boshqarish sanoat 
xavfsizligi talablarini amalga oshirish bo‘yicha tavsiyalar keltirilgan.
Anomal 
past 
bosimli 
qatlam 
sharoitida 
mahsuldor 
qatlamlarni 
o‘zlashtirishda SFM aralashmasi eritmalarning ikki yoki uch fazali agentlaridan 
foydalanilganda ko‘tilmaganda murakkabliklarni kelib chiqmasligini ta’minlash 
bo‘yicha jarayonni amalga oshirish tartibining ketma–ketligi keltirildi. SFMning 
konsentratsiyasi (OP-10, sulfanol, DS-RAS va boshqalar) foydalanishda massa 
bo‘yicha SFM 0,1-0,3% bo‘lishi zarur. Ko‘piksimon eritmaning barqarorligini va 
chidamliligini oshirishda KMS-600, RS-2, RS-4, va boshqa moddalardan 
foydalanilganda yuqori samaraga erishiladi.