55
takomillashtirildi. Quduqning qulay sharoitlarida 2000-3000
metr chuqurlikdagi
quduqlar bir nechta kolonnalar bilan tugallangan.
Eng zamonaviy texnika va texnologiyalar yordamida chuqur (4500
metrgacha) va o‘ta chuqur (7000 metrgacha) quduqlarni galogen va loyli
qatlamlarda katta qalinlikda burg‘ilanganda hamda AYUQB sharoitida qazib
o‘tganda va uni ishlatishda samaradorligini ta’minlash uchun optimal
konstruksiyasi ta’minlanadi.
Cho‘lquvar maydonida gazkondensat quduqlarni chuqur burg‘ilanganligi va
anomal yuqori bosimga ega ekanligini hisobga oladigan bo‘lsak,
quduq quyidagi
kolonnalardan tashkil topadi: konduktor; yo‘llanma; birinchi oraliq kolonnasi;
ikkinchi oraliq kolonnasi yoki xvostovik; ishlatish kolonnasi.
Shuni ta’kidlash kerakki, katta chuqur quduqlarni gazkondensat uyumlarida
ochishda va AYUQB sharoitida yengillashtirilgan konstruksiyalarni qo‘llashda
ishlatish jarayonida avariyalar va murakkabliklarni sodir bo‘lmasligi uchun
quduq
konstruksiyasi jiddiy asoslanadi.
Asosiy e’tibor quduq ustidagi favvoraga qarshi jihozlarni o‘rnatishga
qaratiladi. Jahon amaliyotida va respublikamizda AYUQB sharoitida burg‘ilab
ochilgan quduqlarning amaliyotidan ma’lumki, AYUQBda bir preventorning
ishonchli ishlashni ta’minlanishiga ishonchmaslik kerak. Shuning uchun
otilmalarni, quduq devorini o‘pirilishini, burg‘ilash kolonnasini ushlanib qolishini,
sirkulyatsiyani yo‘qotilishini sodir bo‘lishini oldini olishda hamda quduqni
burg‘ilashni texnologik
rejimi ishlab chiqiladi, burg‘ilash eritmasining tarkibi
asoslanadi.
Cho‘lquvar konida AYUQB sharoitida joylashgan gazkondensat quduqlarini
konstruksiyasida burg‘ilash jarayonida quduq stvolida murakkabliklarni, yuvuvchi
suyuqliklarni jadal otilmasligi va burg‘ilash ishlarini muvaffaqiyatli tugallash
uchun geologik qirqimning xususiyati hisobga olinadi.
AYUQB sharoitda
quduqning namunaviy konstruksiyasi yetarlicha silliq va uni qazib o‘tishda har
qanday yangi ma’lumotlardan foydalanish mumkin bo‘lishi kerak. Quduqning
to‘g‘ri texnik asoslanganligi va looyihalanganligi quduqni loyihaviy belgisiga yetib
56
borishni va mahsuldor qatlamni sifatli ochilishini kafolatlashi zarur hisoblanadi.
Agarda birinchi izlov qudug‘ini loyihalashtirish kuchsiz o‘rganilgan regionda
yerning ustidan chuqur joylashgan istiqbolli uyumgacha loyihalangan bo‘lsa, neft
va gaz uyumlari ma’lum bo‘lgandan so‘ng qidiruv va ishlatish quduqlarini
loyihalashtirishni quduqning tubi qismidan ishlatish
kolonnasining eng oxirgi
diametrini, AYUBQlarni yuqorida joylashgan loyli va tuzli qatlamlardan bekitish
hisobga olib tanlanadi.
AYUQB sharoitida quduqning konstruksiyasini ishlashda murakkablik sodir
bo‘lishi mumkin bo‘lgan zonalar hamda konning qirqimi bo‘yicha olingan egri
chiziqli gidravlik yorilish natijalari hisobga olinadi. AYUQB sharoitida quduqning
optimal konstruksiyasida sement aralashmasining ko‘tarilish balandligini hamda
korroziya tufayli quvurlarning mustahkamligini pasayishi ham hisobga olinadi. Tik
va qiya quduqlarning quvurlar oralig‘ini sementlash
ishlari oraliq va ishlatish
kolonnasini germetikligini ta’minlashi kerak.
Anomal yuqori bosimli Cho‘lquvar konida quyidagi omillar hisobga olinadi:
1) yuvuvchi suyuqlikni qovushqoqligi va zichligi; 2) sementning turi va sement
eritmasining parametrlari; 3) dastlabki yuvish vaqti; 4) mustahkamlash kolonnasini
sementlash va boshqalar.
AYUQBli sharoitda quduqlarni sementlash ishlarida sement eritmasi va
qo‘shilmalari laboratoriyada sinaladi va asoslanadi.
Unga qatlamning geologik
sharoitidan kelib chiqib sement eritmasini quyuqlashishini sekinlashtirish yoki
tezlashtirish, zichligi va reologik xossalari asoslanadi, filtratsiya bo‘lishi va
sirkulyatsiyada yo‘qotilishi hisob bilan tasdiqlanadi. Sement eritmasini quduqqa
haydashdagi bosimi, boshqa omillar ya’ni maksimal
bosimda qatlamni gidravlik
yorilish kattaligi, sementlash vaqti gidravlik hisoblar bilan tasdiqlanadi. Sement
katta balandlikka ko‘tarilganda bosim va harorat meyorlari kattaliklari muhim
hisoblanadi. Shuning uchun qatlamni gidravlik
yorishni bosim gradiyentidan,
gidrostatik gradiyentdan kelib chiqib bir- va ko‘p pag‘onali sementlash usuli
qo‘llaniladi.
57
Yuqori bosimli gazlilik oraliqlarini qirqib o‘tishda uzun bo‘lmagan
mustahkamlash quvurlarini sementlashda katta qiyinchiliklar sodir bo‘ladi.
AYUQBli sharoitda uyumlarni sifatli ochishda quduqning optimal konstruksiyasi
qo‘llanilganda kolonnaning pastki konstruksiyasini tanlash muhim hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
