Qodiriy nomidagi jizzax davlat

17. Hikoya janridagi asarni o‘qitish metodikasi. Hikoya va ertakni o‘tish
Tayanch tushunchalar: hikoya, hikoya va ertakk o‘qishga tayyorlash, reja asosida qayta hikoya qilish, lug‘at ustida ishlash, dars qurilishi, rollarga bo‘lib o‘qish, sahnalashtirish
Hikoya kichik hajmli badiiy asar bo‘lib, unda kishi hayotida sodir bo‘lgan voqea, hayotning muhim tomonlari tasvirlanadi.

O‘quvchilarni turli voqea, hayotning turli voqea-hodisalari haqidagi hikoyalar qiziqtiradi. Shuning uchun hikoya uning mazmunini tushuntirishga bog‘lab o‘rgatiladi. Hikoyani o‘tishda matn ustida ish turlaridan va lug‘at ustida ishlashdan foydalaniladi.

Badiiy hikoyani o‘tish darsining qurilish rejasi quyidagicha:

1. Hikoyani o‘qishga tayyorlash – kirish suhbati o‘tkazish.

2. Hikoya mazmuni bilan tanishtirish.(I sintez)

3. Idrok etishni tekshirish – analiz (qatnashuvchilar xatti-harakatlari, shaxs va voqealar o‘rtasidagi munosabatlar yuzasidan savol-javob)

4. Hikoyaning tarbiyaviy tomonini yoritish, qahramonlar haqidagi fikrlarni umumlashtirish, asarga baho berish. ( II sintez)

5. Lug‘at ustida ishlash.

6. Hikoyani o‘qish.

7. Tanlab o‘qitish, tasvirlash.

8. Qismlarga bo‘lib reja tuzish

9. Reja asosida qayta hikoyalash.

Ertak xalq og‘zaki ijodining eng keng tarqalgan janri bo‘lib, ularda kishilar hayotida uchraydigan hodisalar, haqiqiy hayot tasvirlari afsonaviy, to‘qima elementlar bilan tasvirlanadi. Ertakning tarbiyaviy tomoni katta. U doim yaxshilik bilan tugaydi.

Ertak o‘quvchilarning bog‘lanishli nutqini o‘stirishda ham katta ahamiyatga ega. Uning tili sodda. Ertak matni bilan ishlashda ham tanlab o‘qish, tasvirlash, savollarga javob berish va boshqa ishlardan foydalaniladi. Ertak qismlari rollarga bo‘lib o‘rganiladi.

Ertak o‘qish darsining qurilishi:

1. O‘quvchilarni ertakni idrok etishga tayyorlash ( kirish suhbati).

2. O‘quvchilarning ertakni ifodali o‘qishi ( o‘qituvchining qayta hikoya qilishi, I sintez).

3. Ertakni o‘quvchilar qanchalik idrok etganliklarini aniqlash maqsadida savol- javob o‘tkazish – analiz.

4. Ertakni qismlarga bo`lib o‘qish va tahlil qilish. Ayrim tasviriy vositalar, sinonim, antonimlarni topish (Analiz – lug‘at ishi o‘tkazish).

5. Ertakni aytib berishga tayyorlash.

6. Ertakni aytish.

7. Umumlashtiruvchi suhbat (Tarbiyaviy tomonini ochish, II sintez).

8. Tanlab o‘qish, tasvirlash.

9. Reja tuzish.

10. Lozim topilsa, sahnalashtirish.

11. Uyga vazifa berish.

Bu hikoya va ertakni o‘tish darsining taxminiy rejasi bo‘lib, u ijodiy yondashilgan holda o‘zgartirilishi mumkin.