Qiziriq pedagogika kolleji

Yechilishi:

Nazorat uchun savollar:

1. Оm qonunini ta'riflang va izohlang,

2. O'tkazgichning solishtirma qarshiligi deb nimaga aytiladi?
3. Metallaming solishtima qarshiligi muhit temperaturasiga qanday bog'liq?
8 –laboratoriya ishi: : “Tok manbaining elektr yurituvchi kuchi va ichki qarshiligini aniqlash”
Ishning maqsadi: Berk zanjir uchun Om qonunini o'rganish. Ток manbaining elektr yurituvchi кuchi va ichki qarshiligini aniqlash.
Kerakli jih'oz va asboblar:

1. 
   Ток manbai (akkumulyator yoki batareya).
   
2. 
   Ampermetr.
   
3. 
   Vol'tmetr.
   
4. 
   Reostat.
   
5. 
   Kalit va ulovchi simlar.
   

Ishning nazariy asosi Zanjirda elektr toki vujudga kelishi va mavjud bo'lishini tasawur qilish uchun quyidagicha tajribani o'tkazaylik. Turli potentsialli (f, > f₇) A va y jismlar otkazgich orqali tutashtirilib, ulardan tok oqmoqda


Jismlarning potentsiallari tenglashishi bilan o'tkazgich orqali oqayotgah tok to'xtaydi. Zanjirda doimiy tokni . saqlab turish uchun potentsiallar farqini o'zgartirmay saqlashzarur. Buni esa zaryadlarni. jismdan A jismga qaytarish bilangina amalga oshirish mumkin. Boshqacha aytganda, tok oqadigan kontur yopiq bo'ladi. Lekin A qismda zaryadlar elektr kuchlariga qarshi ko'chishlari kerak. Bu kochirishni esa elektr tabiatiga ega bo'lmagan tashqi kuchlargina amalga oshirishlari mum-kin. Ular butun zanjir bo'ylab ski uning biror qismida ta'sir qilishi mumkin.
Umuman olganda, tashqi kuchlarningtabiati turlicha bo'ladi. Mi-sol uchun ular gal'vanik elementlarda kimyoniy reaktsiyalar nati-jasida vujudga keladi, generatorda esa rotor aylanishining mexanik energiyasi hisobida va hokazo. Elektr zanjiridagi tok manba-ining rolini gidravlik sistemaga suv haydovchi nasosga o'xshatish mumkin. 1- bakdan 2-siga doimo suv oqib turishi uchun, pastdagi suvni yuqoridagisiga haydovchi nasos zarur. Aks holda 1-bakdagi suv tugagandan so'ng sistema ishida uzilish ro'y beradi.
Elektr yurituvchi kuch. Tashqi kuchlar zaryadlarni ko'chirish uchun ma'lum ish bajaradi.

Birlik imisbat elektr zaryadni butun zanjir bo'ylab ko'chirishda tashqi kuchlar bajaradigan ish tok manbaining elektr yurituvchi kuchi (EYUK) deyiladi.

Elektr yurituvchi kuchning SI dagi biriigi — vol't (V). CTzgarmas gok oqadigan otkazgichning ichida bir paytning o'zida ham kulon ham tashqi maydon kuchlari mavjud bo'ladi. Maydonning natijaviy kuchlanganligi esa superpozitsiya printsipiga muvofiq aniqlanadi, ya'ni o'tkazgichdan elektr toki oqib Q zaryadning ko'chishida ham kulon kuchlari ham tashqi kuchlar ish bajaradi. To'la ish esa bu ishlarning yikindisiga teng bo'ladi: Bu tenglikning g"ar ikkala tomonini Q ga bo'lib va uni zanjirga qo'llab, quyidagiga ega bolamiz: