Qishloq xo‘jalik ekinlarini zararkunandalari, kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

4.18-rasm. Pomidorda tamaki
mozaikasi

O‘zbekistonda VTM ning tabiiy o‘choqlari qurtena (Sysymbrium loeselii) da qayd etilgan. Asosiy infeksiya manbai bo‘lmasa ham, pomidorga virus kemiruvchi hasharotlar (misol uchun, chigirtka va qo‘ng‘izlar) vositasida o‘tishi isbotlangan. Dalada virus mozaika bilan zararlangan begona o‘tlardan (bangidevona, ituzum, yovvoyi tamaki, xantal va boshqalardan) pomidorga tarqaladi. Bir mavsumdan ikkinchisiga virus urug‘dan ham o‘tishi mumkin, ammo mozaika asosan ko‘chatlarni yaganalash va dalaga ko‘chirib ekish paytda tarqaladi. Kasallik erta boshlanganda hosil dalalarda 10-15%, issiqxonalarda 50 foizgacha pasayishi mumkin.
Pomidorning juft strik kasalligi - juft ctrik dunyoning barcha mamlakatlarida, jumladan O‘zbekistonda ochiq dalalarda va ayniqsa issiqxonalarda keng tarqalgan.
Kasallik barglarda ularga olachipor tus beruvchi och-yashil dog‘lar va kichik kulrang-qo‘ng‘ir nekrozlar, novdalarda qo‘ng‘ir chiziqlar paydo bo‘lishi bilan boshlanadi. So‘ngra dog‘lar yashil, sariq va qo‘ng‘ir tus oladi, barglar o‘smaydi va rivojlanmaydi, pastga qarab bukiladi; dog‘lar qo‘shilib, butun bargni qoplaydi, barg nobud bo‘ladi. Ayrim novdalarning uchi quriydi, o‘simliklar pakana bo‘lib qoladi. Umuman, poya, novda, barg bandi va meva bandlarida uzuq-uzuq chiziq va tasmasimon dog‘lar rivojlanishi (4.19 rasm) juft strikka xos diagnostik belgi hisoblanadi .

Mevalar soni kamayadi, ular dag‘al, qattiq bo‘lib qoladi, ustlari har xil hajmdagi qo‘ng‘ir, suv shimib olganga o‘xshash nekrotik
4.19-rasm. Pomidorning juft
strik kasalligi

dog‘lar va yaralar bilan qoplanadi. Kasallik rivojlanish darajasi o‘simlikni zararlagan virus shtammi va ekologik faktorlarga bog‘liq.

Kurash choralari.

Ekish uchun 3 yil davomida saqlangan urug‘ni ishlatish pomidor viruslar bilan zararlanishini keskin kamaytiradi.