Qishloq xo‘jalik ekinlarini zararkunandalari, kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

4.15-rasm. Pomidorning qo‘ng‘ir dog‘lanishi

meva pishish paytiga to‘g‘ri keladi. Mevalar ustida bo‘rtgan, qattiq, zaytun rangli, mog‘or bilan qoplangan dog‘lar paydo bo‘ladi.

Kurash choralari.

Chidamli navlar yaratish va qo‘llash; Issiqxonalarda almashlab ekishni yo‘lga qo‘yish; Havo harorati 24-25oS bo‘lishini (iloji bo‘lmasa 17-18oS dan pasaymasligini) ta’minlab turish, namlik 65- 70% dan oshib ketmasligi uchun ularni tez-tez shamollatish, Urug‘likni ekishdan oldin samarali

fungisid (misol uchun, Vitavaks 200 FF) bilan dorilash; O‘sish davrida Bayleton 25% n.kuk. (0,5-1,0 kg/ga), Vektra 10% sus.k. (0,3 l/ga), Topsin-M 70% n.kuk. (1,0 kg/ga), Folikur BT 22,5% em.k. (0,3-0,5 l/ ga), 1% li Bordo suyuqligi, mis oksixloridi, 90% nam. kuk. (2,4 kg/ga) yoki boshqa fungisidlardan birini purkash yoki suvga benomil qo‘shib sug‘orish tavsiya qilinadi. Tez-tez ishlatilsa, patogen benzimidazollarga chidamli bo‘lib qolishini esda tutish lozim.
Pomidorning kulrang chirish kasalligi - kasallik bilan oldin gullar zararlanadi, ulardan kasallik barglarga, barglardan poyaga o‘tadi. Barglarda och-qo‘ng‘ir, dumaloqroq shaklli dog‘lar paydo bo‘ladi va ular bargni butunlay qoplashi mumkin. Poyada odatda och-qo‘ng‘ir, uzunligi 1 mm dan bir necha sm gacha bo‘lgan quruq dog‘lar rivojlanadi, vaqt o‘tishi bilan zararlangan joylar qora tus oladi.
Lupa bilan qaraganda poya ustida to‘q-qo‘ng‘ir, eshilgan kanop ipiga o‘xshash miseliyni (yupqa mog‘or qatlamini) ko‘rish mumkin. Novdalarda rangsiz, ustida kulrang mog‘or paydo qiluvchi dog‘lar

4.16-rasm. Pomidorning kulrang chirishi.

Kurash choralari.

rivojlanadi. Mevalarning ustida, odatda ular novdaga birikkan joylarida, kulrang-yashil va kulrang-qo‘ng‘ir nekroz (yara)lar rivojlanadi va mevalar o‘sha joylaridan boshlab chiriydi.

Kasallik kuchli rivojlanishi uchun lozim bo‘lgan shartlardan eng muhimi – yuqori havo namligi uzoq vaqtgacha mavjud bo‘lishidir. Pomidorning pastki barglarini yulib olib tashlash va issiqxonani isitish va shamollatish yordamida namlik 70-80% bo‘lishi ta’minlansa, ekin kuchli zararlanmaydi.
Infeksiya to‘planishining oldini olish uchun zararlangan o‘simlik qoldiqlarini issiqxonadan chiqarib, yo‘qotish lozim. Kasallik kuchli rivojlanish xavfi bo‘lsa, ekinga fungisid (dixlofluanid, iprodion) purkash tavsiya qilingan. Qo‘zg‘atuvchi benzimidazollarga chidamli; dikarboksimidlar (iprodion, vinklozolin) muntazam ravishda ishlatilsa, qo‘zg‘atuvchida ularga ham chidamlilik rivojlanishi ehtimolini hisobga olib, fungisid qo‘llashning puxta tayyorlangan programmasini ishlab chiqish talab qilinadi.