Qishloq xojaligi geografiyasi

Iqlimiy resurslarni baholash
Iqlim resurslarining miqdor ko‘rsatkichlari ko‘p jihatdan qishloq xo‘jalik ekinlarining turini va hosildorligini belgilab beradi. Har qanday ekinlarning pishib etilishi uchun ma’lum miqdorda issiqlik zarur bo‘ladi. SHuning uchun ham mamlakatimiz iqlimiy resurslarini qishloq xo‘jaligi nutai nazaridan baholash muhim amaliy ahamiyatga ega.
Vegetatsiya davrida kerakli miqdorda issiqlik mavjud bo‘lsagina ekinlar urug‘i unib chiqadi, rivojlanadi va pishib etiladi. Ekinlarning urug‘i unib chiqishi, ko‘p hollarda, havo harorati o‘rtacha 10 °C dan yuqori bo‘lganda yuz beradi.
O‘zbekistonning tekislik qqismida quyidagi issiqqlik mintaqalari mavjud: issiq, juda issiq, o‘rtacha jazirama, jazirama, o‘ta jazirama.
Issiq mintaqaga O‘zbekistonning shimoli g‘arbida joylashgan Ustyurt platosining Orol dengizi sohillari kiradi. 10 °C dan yuqori hharoratlar yig‘indisi 3500° dan kam. Mazkur mintaqada uzumning ertapishar navlari etqilishi mumkin.
Juda issiq mintaqada hharoratlar yig‘indisi 3500-4000°. Mazkur mintaqaga Ustyurt platosining shimoliy va o‘rta qismlari, Amudaryo deltasining shimoliy qismi kiradi. Ushbu mintaqada uzumning tezpishar, sholining ertapishar, makkajo‘xorining kechpishar navlari pishib ulguradi.
O‘rtacha jazirhama mintaqada haroratlar yig‘indisi 4000-4500° gacha boradi. Ustyurt platosi va Amudaryo deltasining janubiy qismlari, Xorazm vohasi, Qizilumning shimoliy qismiga to‘g‘ri keladi. Mazkur mintaqada paxtaning ertapishar navlari to‘liq pishib etiladi.
Jazirama mintaqada haroratlar yiindisi 4500° dan 5000° gacha etadi. Ushbu mintaqaga Qizilqumning katta qismi, Zarafshon vodiysining quyi qismi, Mirzacho‘l, Farg‘ona vodiysi kiradi. Mazkur mintaqada paxtaning o‘rtapishar navlarini ekish mumkin.
Juda jazirama mintaqada haroratlar yiindisi 5000° dan yuqori bo‘ladi. Qashqadaryo, Surxondaryo viloyatlarining janubiy ismlari shu mintaqada joylashgan. Ushbu mintaqada ingichka tolali paxta etishtiriladi.
Sizga ma’lumki, O‘zbekistonning sharqiy va janubi sharqiy qismlari asosan tog‘lardan iborat. Tog‘larda balandlikka ko‘tarilgan sayin havo harorati pasayib boradi, natijada musbat haroratlar yig‘indisi ham kamayib, etishtiriladigan ekin turlari ham o‘zgarib boradi.