Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

Qorin bo’shlig’idagi a’zolarni to’g’ri ichak orqali tekshirish. (Rektal tekshirish).
Qorin 
bo’shlig’idagi a’zolarni to’g’ri ichak orqali ichki palpasiya usuli bilan ham tekshiriladi. Rektal 
tekshirish 2 bosqichda amalga oshiriladi. 1- bosqichda tekshiruvchi o’ng qo’l barmoqlarini 
tirnoqlarni olib qo’lda terida butunligi buzilgan joylar bo’lsa o’sha joylarni moy, vazelin bilan 
berkitib, barmoqlar to’g’ri ichakka kiritilib, sfinktor holati, to’g’ri ichak shilliq pardasining holati, 
to’g’ri ichakda bo’lgan tezak miqdori va tos oblastidagi a’zolar tekshiriladi.
Me’yorda qo’l to’g’ri ichakka tiqilganda to’g’ri ichak sfinktori qo’lni siqib, bosim beradi. 
To’g’ri ichak shilliq pardasi nam sirg’anchiq bo’lishi kerak. Tezak chiqarilgan vaqt to’g’ri ichakda 
suyuqroq holda ma’lum miqdorda tezak bo’lishi kerak.
Kasalliklar paytida quyidagilar aniqlanadi: qutirishda, ichaklarda moddalar to’xtab qolganda 
sfinktor qattiq qisilgan, to’g’ri ichak shilliq pardasi quriq va og’riqli bo’ladi.
Surunkali ich ketishi paytida, orqa miyaning bel umurtqa qismi zararlanganda sfinktorda 
hyech qanday bosim bo’lmaydi.
Peretonik to’g’ri ichak parezi va paralich davrida to’g’ri ichakda juda ko’p miqdorda tezak 
to’planadi. Ximostaz, kaprostoz, ichaklarning buralib qolishi paytida ichakdagi moddalar o’tmaydi, 
to’g’ri ichakda tezak bo’lmaydi.
To’g’ri ichakning kataral yallig’lanishida to’g’ri ichakda ko’p miqdorda suyuqlik to’planadi. 
Qon quyilish bo’lsa qon yoki uyushgan qon to’planadi. Taz oblastidagi bachadon, siydik pufagi va 
siydik chiqarish yo’lini tekshirganda bu a’zolarning hajmi, og’riq sezishi, joylashish joyi aniqlanadi.
Ikkinchi bosqichda qorin bo’shlig’i a’zolari tekshiriladi. Bunda qoramollarda chap tomondan 
katta qorin, o’ng tomondan ichaklar tekshiriladi. Otlarda chap tomonda ingichka va chambar ichak 
o’ng tomonda ko’r va chambar ichak tekshiriladi. Bu paytda a’zolarning joylashishi, a’zolarda nima 
borligi, moddalarning konsistensiyasi, shakli, og’riq sezishi, a’zolar yuzasining holatlari aniqlanadi. 
Keyin barmoqlarni yuqoriga yo’naltirib o’ng buyrak tekshiriladi.
Me’yorda rektal tekshirganda me’da, shirdon, qorin, jigar, chap buyrakka barmoqlarimiz 
yetmaydi, bu a’zolarni palpasiya qilishni iloji yo’q. Bu a’zolar kasallanib kattarsa orqaga qarab 
siljiydi va palpasiyada qo’lga tegadi. Kasalliklardan katta qorin timpaniyasi, ovqat moddlarga to’lib 
qolsa, shirdon qorinda gaz to’plansa va shirdon qorin o’z o’rnini o’zgartirishi, ichaklarning buralib 
qolishi, ximostaz, kaprostaz, buyrak kasalliklari aniqlanishi mumkin.