Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

 
Nazorat savollari: 
1.Dispanserlash nima? 
2.Dispanserlash bosqichlari? 
3.Diagnostik bosqichi? 
4.Terapevtik bosqichi? 
5.Poda sindromatikasi deganda nimani tushunasiz? 
6.Oziqa rasioni strukturasi va to’yim liligi qanday tekshiriladi? 
7. Rengnenografiyada nimalar tekshiriladi? 
8. Qonni, sutni, siydikni laborator tekshirish tahlili?
 
 
21-Ma’ruza. RENTGENODIAGNOSTIKA
. 
Reja: 
1. 
Pyentgenologik tekshirishlar, rentgenologiya asoslari. Rentgen kabinet, 
rentgen apparatlari va ularning tuzilishi, ishlash prinsiplari. 
2. 
Rentgen nurlari va elektr tokidan himoya qilish vositalari. 
3. 
Rentgenografiya, rentgenoskopiya va flyuorografiya asoslari. 
3. 
Har xil kasalliklarda rentgenologik tekshirish usullari. 
 
Adabiyotlar: 1, 2, 3, 4, 5, 10.
Tayanch iboralar: 
Rentgenodiagnostika, rentgen nurlari, yumshoq va qattiq rentgen nurlari, 
rentgen trubka, anod, katot, mis va volfromli spirallar, rentgen shtativ, pult boshqaruvi, rentgen 
nurlari xususiyatlari, rentgen nurlaridan himoyalanish, shirma, rentgenoskopiya, rentgenografiya va 
flyuorografiya.
Rentgenodiagnostika tarixi. 
Kasalliklarni rentgennologik usullar bilan aniqlashga 
rentgenodiagnostika deyiladi.
Rentgenologik usullarda kasalliklarni aniqlash, rentgen nurlari aniqlangandan keyin amalga 
oshirila boshlandi.
1895 yil noyabrda Rentgen yuqori kuchlanishga ega bo’lgan elektr tokini shisha nay orqali 
o’tkazayotganda nomalum nurlar hosil bo’lishini aniqladi. Bu nurlarni X nurlar deb belgiladi. Uch 
xafta davomida nurlar hosil bo’lishi va xossalarini intensif o’rganib, 1895 yil dekabrda X nurlar 
to’g’risida ma’ruza qildi. 
O’sha davrda professor Kelliker tafsiyasiga binoan bu nurlar rentgen nurlari deb atala 
boshladi. Bu nurlarning asosiy va xaqiqiy hususiyati shuki, bu tiniq bo’lmagan yuzadan, tanadan 
o’tishidir. Mana shu hususiyati mediklar, ya’ni tibbiyotchilar tomonidan o’rganila boshlandi.
1896 yil fizik Popov birinchi bo’lib qo’l bilan rentgen apparatini yaratdi. Shu apparat 
yordamida Lisovskiy dunyoda birinchi bo’lib rentgen nurlari yordamida tekshirish o’tkazadi.
1912 yil Xarkov shaxrida birinchi rentgen apparati yaratildi. Ana shu apparat yordamida, 
ya’ni rentgen nurlari bilan Lisovskiy dunyoda birinchi bo’lib tekshirish o’tkazadi.

---

143
1912 yil Xarkov shahrida dastlabki rentgen apparatlarini ishlab chiqarish uchun zavod 
qurishadi. Rentgenologik usulni birinchi bo’lib veterinariyada bir vaqtning o’zida Kozonda 
Domrachov, Leningradda (Sankpetirburg) Vishnyakov qo’lladi. 
1924-27 yillarda Moskva, Leningrad (Sankpetirburg), Kiyev shaharlarida rentgen 
apparatlarini ishlab chiqarish yo’lga qo’yildi. Shundan boshlab veterinariya amaliyotida 
rentgenologik tekshirish usuli intensiv rivojlandi. Keyinchalik veterinariya rentgenodiagnostikasi 
rivojlantirildi. Rentgenodiagnostikani rivojlantirishda Rossiya olimlaridan Sharabrin I.G., Lipin 
V.A., Terexina, Xoxlov, Vokkenlar katta xissa qo’shdilar. 
Keyingi paytda rentgenologik usulni rivojlantirishda Dushanbeda professor Mustaqimov 
R.G., Alma-Atada Buxtiyarov o’z ishlari bilan xissa qo’shganlar.