Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

Yurakning qisqarish vazifasi buzilishi natijasida yurak ishi maromligining o’zgarishi. 
Alternali puls - bu o’zgarish faqat pulsni tekshirish bilan aniqlanadi. Bunda puls pasayib boradi va 
yana kuchayadi. Bu holat doim takrorlanib turadi. Alternali o’zgarib turuvchi puls kardiofibroz 
kasalligida va yurakning og’ir yetishmovchiligida kuzatiladi. 
Nazorat savollari: 
1.
EKG nima? 
2.
Elektrokardiogramma nima? 
3.
Biotok nima? 
4.
Tishchalar nima? 
5.
Aritmiya nima? 
 
 
9-Ma’ruza. OVQAT HAZM QILISh TIZIMINI TEKShIRISh. 
 
Reja: 
1. 
Tizimning anatomo-fiziologik xususiyatlari; tekshirish tartibi va 
usullari. 
2. 
Ishtaha va chanqoqlikni, oziqani olish, chaynash va yutishni, kavsh 
qaytarish, kekirish va qayd qilishni tekshirish va ularning 
buzilishlari. Tekshirishdan olingan ma’luotlarning diagnostik 
ahamiyati. 
 
Adabiyotlar:
1, 2, 3, 4. 
Tayanch iboralar: 
ishtaha, chanqoqlik, chaynash, yutish, kekirish, qayd qilish, bo’limiya, 
anoreksiya, kavsh qaytarish, zaharlanish, oglum, chaynashning yo’qolishi, chaynashning pasayishi, 
katta qorin, to’r qorin, qatqorin, ichaklar, tomoq, qizilo’ngach, to’g’ri ichak va boshqalar.
Ovqat hazm qilish tizimi bir qancha a’zolar yig’indisidan tashkil topgan bo’lib, organizmni 
modda almashinuvi kechishi uchun kerak bo’ladigan hazm bo’luvchi moddalar bilan ta’minlaydi. 
Organizmga moddalar tushadigan yagona sistema bu ovqat hazm qilish tizimidir. 
Ovqat hazm qilish tizimining anatomo-fiziologik xususiyatlari.
Ovqat hazm qilishi tizimi a’zolari soni, joylashishi, funksiyasi, tuzilishi va uzunligi bilan, 
hayvonlarning turi, yoshi, jinsiga qarab farq qiladi. Ovqat hazm qilish sistekmasi a’zolariga lablar, 
og’iz bo’shlig’i a’zolari, tish, milk, til, tanglay, halqum (tomoq), qizilo’ngach, kavshovchi 
hayvonlarda qorinoldi bo’limlari (katta qorin, to’r qorin, qatqorin va shirdon) boshqa hayvonlarda 
me’da (me’da), parrandalarda muskulli me’da, ingichka ichaklar (o’n ikki barmoqli ichak, och 
ichak, yonbosh ichak), yo’g’on ichaklar (katta chambar ichak, kichkina chambar ichak, ko’r ichak, 
to’g’ri ichak), jigar, taloqlar kiradi. Ovqat hazm qilish tizimiga tushgan oziq moddalar so’lak, 
me’da shirasi, ichaklarda ajraladigan shiralar yordamida murakkab moddalardan oddiy 

---

84
moddalargacha parchalanadi va qon va limfaga so’riladi va organizm uchun plastik va energetik 
moddalarni ta’minlaydi. Ovqat hazm qilish tizimiga tushgan moddalar albatta parchalanishi kerak. 
Murakkab moddalarning bir qismi me’da ichak tizimida joylashgan foydali mikroorganizmlar 
yordamida parchalanadi.
--vorsunkalar 
--oziq moddalar
--ichak devori