Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

Gelioqurilmaning tuzilishi. 
 
Quyosh  kollektorli  gelioqurilmalarning  eng  muhim  qismi,  uni  tutib  turuvchi 
qurilma  (rama)si    hisoblanadi.  U  qurilmaning  mustahkam  o‘rnashishini  va 
kollektorning  quyoshga  nisbatan  to‘g‘ri  burchak  ostida  egilib  turishini  ta’minlaydi. 
Qurilmaning  konstruksiyasi  va  elementlari  uning  og‘irligiga  bardosh  berishdan 
tashqari  tashqi  salbiy  oqibatlar  va  ta’sirlar  (shamol,    dovul,  to‘fon,  qor,  yomg‘ir  
kabilar)ga ham chidamli bo‘lishi kerak.   
Qurilma quyidagicha variantlarda montaj qilinishi mumkin: 

 
qiya holatda o‘ratiladigan (binolarning qiya tomlarda, har qanday ochiq joydagi 
tepaliklar ustidagi qiyalikda); 

 
gorizontal (yassi va to‘g‘ri gorizontal yuzali tomlarda va balandliklarda); 

 
erkin turuvchi (maxsus baland tirgak konstruksiya ustida o‘rnatiladigan). 

---

126 
 
Gelioqurilmalar aktiv va passiv faoliyatlilarga bo‘linadi (5.14  va 5.15-rasmlar). 
Suyuqlikning  aylanishi  (sirkulyatsiyasi)  bo‘yicha  issiqlik  eltuvchisining  bor  yoki 
yo‘qligiga qarab to‘g‘ridan–to‘g‘ri hamda bilvosita bajarilganlarga ajratiladi. 
  Passiv  gelioqurilmalarda  suyuqlikning  aylanib  almashinishi  oqimlarning 
konveksiyasi  evaziga  amalga  oshadi  (5.15;  5.16  va  5.17-rasmlar).  Ushbu  jarayon 
tabiiy    konveksiya  -  issiq  suv  massasining  yuqoriga  tomon  harakatlanishga  intilishi 
hodisasiga  asoslangan.  Suvning  isishi,  uning  hajmini  bir  necha  barobarga  ortishiga, 
zichligining  esa  kamayishiga  olib  keladi  va  u  sovuq  oqimli  suvdan  yengillashib 
kollektordan quvurlar  orqali  suv  yig‘ish  bakining  yuqorigi  qismiga  tomon  yo‘naladi 
va u yerda yig‘iladi.  
O‘z  navbatida  bakdagi  harorati  pasaygan  suv,  solishtirma  zichligining  ortib 
borishi bilan pastga, kollektorning sovuq suvli qismiga tomon oqadi va u  yerda yana 
qaytadan  qiziydi.  Tabiatdagi  suv  massasining  sirkulyatsiyasi  ham  aynan  shunday 
qonuniyatga  ko‘ra  amalga  oshadi.  Ushbu  holatga  havo  isigan  paytda  doimo  duch 
kelamiz.  Ya’ni,  qizigan  suv  bug‘ga  aylanib  yer  yuzidan  troposferaga  ko‘tariladi, 
bulutlarga aylanadi va u yerda qaytadan sovib yomg‘ir yoki qor bo‘lib yerga yog‘adi.  
 
 
5.14-rasm
.