Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

Suv 
oqimlari 
energiyasiga 
asoslargan 
elektrostansiyalar. 
Qayta 
tiklanuvchan  energiya  manbalaridan  yana  biri  daryo  va  dengiz  oqimi  energiyasidan 
foydalanishga  asoslangan.  Bunday  elektrostansiyalarda  suv  to‘lqini  oqimi 
energiyasidan  foydalanib  elektr  energiyasi  olishda  daryo  o‘zanida  yoki  bevosida 
dengizlarning qirg‘oqlarida oqim elektrostansiyalari quriladi. 
Bunday  elektrostansiyalarning  bir  qancha  turlari  tadqiq  etilgan.  Masalan, 
dengiz  va  daryo  qirg‘og‘idagi  suv  oqimi  yordamida  harakatlanadigan  oqim  bosimi 
asosida  ishlovchi  elektrostansiyalar  yoki  bevosita  qirg‘oq  bo‘ylab  suv  ostiga 
joylashtirilgan  suv  osti  vintlari(parraklari)ga  ega  bo‘lgan  oqim  qurilmalari  shular 
jumlasidandir.  
Birinchi tur,
 suv oqimi bosimi ostida ishlovchi elektrostansiyalar quyidagicha 
tuzilgan.  Dengiz  yoki  daryoning  qirg‘og‘ida  oddiy  port  -  to‘lqin  sindirgichida  suv 

---

13 
 
 
erkin  kira  oladigan  oddiy  teshiklar  hosil  qilinadi.  Dengizdagi  to‘lqin  suvi  sathining 
ko‘tarilishida teshiklar suvga to‘ladi va teshiklar ichida qamalib qolgan havo siqilib 
uning bosimi ham ortadi. Teshiklar tepadan pastga tomon vertikal bo‘lganligi sababli, 
suv  yordamida  qisilgan  havo  teshikning  yuqorisiga  qarab  harakatlanadi  va  uning 
uzviy davomi bo‘lgan trubina parragini harakatga keltiradi. To‘lqin ketishi (qaytishi) 
bilan havoning teskari harakati boshlanadi va yana jadallik bilan teshikdagi vakuum 
havoga  to‘ladi.  Jarayoning  bir  necha  bor  takrorlanishi  oqibatida  har  gal  trubina 
boshqatdan yangi aylanish impulsini oladi. Mutaxassislarning hisob-kitoblariga ko‘ra 
bunday  elektrostansiyalardan  oqim  energiyasining  45  foizigacha  miqdorda 
foydalanish mumkin.  
Ikkinchi  tur
  oqim  elektrostansiyalarining  tuzilishi  va  ishlash  prinsipi  1.4  - 
rasmda  keltirilgan.  Bunday  elektrostansiyalar  to‘lqinning  zarb  kuchi  ostida  vintning 
aylanishiga  asoslangan.  Har  galgi  suv  to‘lqini  vintlarni  aylantirib  vintga  uzatish 
mexanizmi orqali biriktirilgan generator elektr energiyasini ishlab chikaradi. 
 
 
1.4-rasm.