Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

bo`ladi? 
a)
Qanday? Qanaqa? 
b)
Kim? Nima? 
c)
Necha? Nechanchi? 
d)
 
Nima qildi?
 
MUAMMOLI VAZIYaT 
Gapdagi sifatning ma’nosini 
tushuntiring.
Ovqatga 
kattalardan
oldin
qo`l uzatmaslik, ovqat yeganda 
chapillamaslik, 
ovqat 
paytida 
gaplashmaslik lozim. 
 
SIMPTOM (TAShQI 
BELGILARI) 
1.
 
Rangni bildiradi: 
oq, qizil, qora, 
zangori. 
2.
 
Xususiyat, xarakterni bildiradi: 
yaxshi, chiroyli, bilimli, kamtar, 
oddiy, ayyor, ziqna, xasis, sho`x. 
3.
Hajm-o`lchovni bildiradi: 
katta, 
kichik, keng, uzun
. 
AMALIY KO`NIKMA
Berilgan gaplardan sifatning 
ma’no turlarini aniqlang. 
Hayot dengiz kabi 
to`lqinli, qirli, 
Ammo 
halovatli, cheksiz mehrli, 
Imonli
kishilar 
buyuk, umrbod 
Odamzod ko`nglini yetar 
quvnoq, 
shod. 

---

92 
4.
Shakl-ko`rinishni 
bildiradi: 
dumaloq, yapaloq, yassi
. 
5.
Holatni bildiradi: 
keksa, yosh, 
toza, ozoda, issiq 
(ovqat)
, sovuq, 
uyg`oq, toshloq
(joy). 
6.
Ma’za-tamini bildiradi: 
shirin, 
achchiq, nordon, bemaza
. 
7.
 
O`rin va vaqtga munosabatni 
bildiradi: 
uydagi, bahorgi
, 
qishki. 
8.
 
Hid bildiradi: 
sassiq, qo`lansa, 
xushbo`y
.
 
Dunyoda odamzod 
mangu
yashamas, 
Ufqqa bo`y cho`zgan chinor ham
bo`lmas, 
Aziz
Vataniga
vafodor 
bo`lsa, 
Pomir cho`qqisiday 
tik
yashar, 
o`chmas. 
 
 
Muhammad Yusufning “Vatanim” she’rini 
“SWOT” 
tahlil qiling. 
Muhammad Yusufning “Vatanim” she’ri asosida 
“Idrok xaritasi”
tuzing. 
Kuchli 
Milliy qadriyatlari 
Ma’naviyati boy 
Ulug` mutafakkirlari 
Foydali qazilmalari 
Kuchsiz 
Jahon iqtisodiyotining ta’siri 
Xalqning bag`rikengligi va undan nopok 
insonlarning foydalanishi 
Imkoniyat 
Uning xalqi 
Yoshlari 
Milliy havfsizligining kuchliligi
 
Xavf-xatar 
Terrotizm 
Giyohvandlik 
Yot g`oyalar oqimi 
Aqidaparastlik
 

---

93 
Vatanim
Ulug’imsan
yorug’ 
jahon
hoqon
taxti
Sulaymon
yagona
koshona
Ilig’imsan
Qo’rig’imsan
Cho’lig’imsan
Muqanna
Ho’jand
Shiroq
Mashrab
Bobur
Yassaviy
Navoiy
Hamdardu
hamxonam
onam
singlim
oftobim
Temur
Malik
“Blum taksonomiyasi”
asosida tahlil qiling.
Bilish.
1-topshiriq.
1. To`g`ri javobni toping. «Vatanim» she’ri 
Muhammad Yusufning qalamiga mansubmi?
- Ha. – Yo`q. 
2. Shoirning ona yurtdan tuygan mehri xuddi singilning, onaning mehridek 
iliq, u bir aka bo‘lib, bir o‘g‘il bo‘lib bu mehrga javob bergisi, agar shu yurt 
«o‘g‘lim» deya unga mushtoq bo‘lsa, har qanday mushkulot qarshisiga chiqqisi, 
kelgusi padarkushlardan kelajak Ulug‘beklarini pana qilib quchgisi kelgan 
holatni shoir qaysi so`z bilan tasvirlaydi?
- Ilig`imsan. 
2-topshiriq.
Nuqtalar o`rniga mos so`zlarni qo`ying. 
Kim ……….. qildi makon,
Kim ……….. tomonda,
Jaloliddin – ………..,
Boburing – ………..,
Bu qanday yuz qarolik deb,
Yotarlar ………... 
Tushunish. 1-topshiriq. 
Misralarni tahlil qiling. Shoir ushbu misralarda 
nima demoqchi? 
Men dunyoni nima qildim,
O‘zing yorug‘ jahonim. 
O‘zim xoqon,
O‘zim sulton,

---

94 
Sen taxti Sulaymonim.
Yolg‘izim,
Yagonam deymi,
Topingan koshonam deymi,
O‘zing mening ulug‘lardan
Ulug‘imsan, Vatanim... 
2-topshiriq. 
She’riy parchada qanday badiiy san’at turlari qo`llangan? 
3-topshiriq. 
Aynan mana shu misralardan ifodalangan tassavvurlaringizni 
rasm asosida ifodalang. 
Qo`llash. 1-topshiriq. 
Misradagi ulug`larning nomlari qatoriga yana 
kimlarni qo`sha olasiz? To`g`ri javobni belgilang.
 
Sen Mashrabsan,
Xalqda tumor,
Balxda dorga osilgan.
Navoiysan, shoh yonida
Faqirni duo qilgan.
Yassaviysan, meniki deb,
Ko‘ringan da’vo qilgan,
Ming bir yog‘i ochilmagan
Qo‘rig‘imsan, Vatanim. 
a)
Bobur, Ogahiy, Qodiriy, Hamza 
b)
Chingizxon, Abdulatif, Ali Qushchi 
2-topshiriq. 
Misrada qanday badiiy san’at qo`llangan? 
Sen – shoxlari osmonlarga
Tegib turgan chinorim,
Ota desam, 
O‘g‘lim deb, 
Bosh egib turgan chinorim, 
Qo‘ynimdagi iftixorim, 
Bo‘ynimdagi tumorim, 
O‘zing mening ulug‘lardan 
Ulug‘imsan, Vatanim! 

---

95 
a)
Tashbeh, o`xshatish 
b)
Sifatlash, mubolag`a 
3-topshiriq. 
Misradan kelib chiqadigan g`oya nima? To`g`ri javobni 
belgilang.
Sen Mashrabsan,
Xalqda tumor,
Balxda dorga osilgan.
Navoiysan, shoh yonida
Faqirni duo qilgan.
Yassaviysan, meniki deb,
Ko‘ringan da’vo qilgan,
Ming bir yog‘i ochilmagan
Qo‘rig‘imsan, Vatanim. 
a)
vatanparvarlik 
b)
milliy o`zlikni anglash, milliy qadriyatlarni qadrlash 
Tahlil. 
Nima uchun shoir aynan she’rni “Vatanim” deb nomladi? Nima 
uchun she’rning har bir bandi oxirida Vatanga sifat berilib, «ulug‘imsan», 
«ilig‘imsan», «qo‘rig‘imsan», «cho‘lig‘imsan», «urug‘imsan», «dudug‘imsan» 
deb ifodaladi? 
Sintez.
Agar shoir she’rni “Vatanim” deb nomlamaganda, nima deb nomlar 
edi, nima deb o`ylaysiz? Agar sizga Vatan tasvirini chizish yoki shu haqda insho 
yozish topshirilsa, nimadan boshlar edingiz? Agarda sehrli tayoqcha qo`lingizga 
tushib qolsa, Vatan ravnaqi uchun nima qilardingiz? Kelajakda Vataningizni 
qanday taasavvur qilasiz?