Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti til va adabiyot ta

Nuqtali vergul

Nuqtali vergul o‘zbek yozuvida 1885-yildan boshlab uchraydi.

Nuqtali vergul quyidagi hollarda qo‘llanadi:

1. Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplar tarkibidagi sodda gaplar mazmun jihatidan tugal fikrni anglatib, bir-biriga yaqin bo‘lmagan hollarda:

Pavel noto‘g‘ri soliq solinayotganligi va ishdan nuqul zavod foyda qilajagini tushuntirib berdi; ular ikkovi ham qovoqlari soliq chiqib ketdilar. (M.G.)

2. Bog‘lovchisiz qo‘shma gap tarkibiga kirgan sodda gaplardagi voqealar bir-biriga qiyoslanganda.

Ish kuchini elga berma, yerga ber; jamg‘armani selga berma, elga ber!

3. Raqam yoki harflar bilan ifodalangan numerativdagi gaplar oxirigi bandidan tashqari har bir bandi oxirida nuqtali vergul qo‘yiladi.

Hozirgi asosiy vazifamiz quyidagilar:

a) ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarda berilgan bilimlarni puxta egallash;

b) ko‘rsatilgan adabiyotlar bilan o‘z vaqtida tanishib borish;

v) jamoat ishlarida faol qatnashish;

g) imtihon va sinovlarini muvoffaqiyatli topshirish.

4. Uyushiq bo‘laklar guruhlanib, o‘zaro vergullar yordamida bir-biridan ajratilganda, har bir guruhni anglatuvchi so‘zdan keyin nuqtali vergul qo‘yiladi.

Gerb rangli tasvirda bo‘lib, Humo qushi kumushrangda; quyosh, boshoqlar, paxta chanog‘i va “O‘zbekiston” degan yozuv tillarangda; g‘o‘za shoxlari va barglari, vodiylar yashil rangda; tog‘lar havorangda; chanoqdagi paxta, daryolar, yarimoy va yulduz oq rangda berilgan.

5. Murakkab qo‘shma gap qismlari nuqtali vergul bilan ajratiladi:

Er ko‘karmas, el yasharmas

Bo‘lmasa ko‘k tomchisi;

Qanday olsin she’rni shoir

Bo‘lmasa ilhomchisi? (A.To‘qay)