2-mavzu: Boshiang’ich sinflarda mehnat ta’limining mazmuni
Boshiang’ich kasb-hunar tushunchalarini tarbiyalash. O’qituvchilarni
mehnatga
amaliy
tayyorlash.
Boshlang’ich
politexnik
bilim
bilan
qurrolantirish.Mehnat malaka va ko’nikmalarini shakillantirish bosqichlari.
3-mavzu: Mehnat darslarida o’quv jarayonini tashkil etish
Mehnat malaka va ko’nikmalarini hosil qilishda kursning amaliy yo’nalishi.
Nazariy va amaliy bilimlarni uzviy bog’lashda ko’rgazma materiallarning roli.
4-mavzu: Boshiang’ich sinfmehnat darslarida iqtisodiy bilim
tushunchalarini shakllantirish
Boshlang’ich sinf o’quvchilariga iqtisod tushunchasini berish. Mehnat
darslarini iqtisodiy bilim bilan uzviybog’liqligi.O’quvchilarda iqtisodiy faoliyatini
shakillantirish.
5-mavzu: Boshlang`ich sinf mehnat ta’limi darslarida didaktik o’yin
texnologiyalarining o`rni
O’quvchilarda boshlang’ich sinflar texnologiya darslarida o’quvchilarda
texnologiyaga qiziqishlarini oshirishda o’yinlardan foydalanish, krossvord va
boshqotirmalardan foydalanish sistemali jarayon bo’lishi, bunda o’qituvchining
turli imkoniyatlardan foydalana olishi. tayyorlovchi savol va topshiriqlardan o’rinli
foydalana olishini talab etadi. Bu shu bilan asoslanadiki, tushunchalar natija va
qoidalarning mantiqiy asoslanishida analitik va sintetik usullarni o’zaro muvofiq
holda qo’llash ularni asoslash va tekshirish, tanqidiy fikrlash usullarini qo’llash
uchun muhim ahamiyatga ega.
18
6-mavzu: Mehnat ta’limida sinfdan tashqari ishlar
Sinfdan tashqari ishlarning maqsadi va vazifalari. Sinfdan tashqari ishlarning
mazmuni va shakllari. Sinfdan tashqari ishlarning formalari (ommaviy ish,
tarbiyaviy tadbirlar, musobaqalar, to’garak ishlari, mustaqil mashg’ulot)
7-mavzu: Mehnat ta’limi xonasini ishga tayyorlash
Mehnat ta’limi xonasi va shu xonadagi qo’l mehnati darslari to’g’ri tashkil
etilsa, o’quvchilarda mehnatga ijobiy munosabat shakllanadi, ishlab chiqarish –
texnologik madaniyat tarbiyalanadi.
Mehnat xonasi shunday tashkil etilishi kerakki, u o’quvchilarning
quyidagilar bilan ta’nishtirishni ta’minlasin:
1. Ishlov beriladigan materiallar: qog’oz, karton, gazlama, tola, sim, tunuka,
yog’och; ayrim qurilish materiallari: alebastr, sement va shu kabilar texnologiyasi
bilan.
2. Yuqoridagi materiallarga ishlov berishda qo’l bilan bajariladigan moslamalar
bilan emas, balki mexanizasiyalashgan moslamalar bilan.
3. Materiallarga ishlov berishning asosiy metodlari: mexanik, kimyoviy, energetik
va shu kabilar bilan.
8-mavzu: Applikatsiya ishlarini bajarilishi va uning turlari
Applikatsiya – badiiy asar yaratishning eng sodda va oson usulidar. Bu
applikatsiyadan faqat bezash maqsadlaridagina ko’rgazmali qurollar, turli o’yin
uchun qo’llanmalar, o’yinchoqlar, bayroqchalar, bezaklar, shu kabilarni
yaratishdan keng qo’llash imkonini beradi. Applikatsiya tasvirlash texnikasini turli
19
formalarini qirqish va ularning fon tarzida qabul qilingan m ateriallar hisobga
mustahkamlashga asoslanuvchi turidir.
9-mavzu: O’quvchilarni kasb-hunarga qiziqtirishda mutafakkirlar merosidan
foydalanish.
Halqimiz bolalarda mehnatsevarlik va mehnatga qiziqishni tarbiyalash,
otalarimiz izidan borib turli kasb-hunar egallash, ularda mehnat munosabatlarini
kamol toptirish, kelajak hayotga tayyorlashni o’zlariga muhim vazifa deb
hisoblaganlar. O’z farzandiga kasb-hunar o’rgatgan ustazodalari (usta darajasiga
ko’tarilgan farzand) bo’lib yetishganlar. Tanilangan usta hunarmandlar uyida
yakka shogirdlikka tushgan bolalar bir necha yil hunarga ta’luqli bo’lmagan
yumushlarni ham bajarib yuraverganlar.
10 –mavzu: Turli xil materiallar bilan ishlash darslarini tashkil etish
metodikasi
Turli tabiiy va mahalliy xom ashyolar haqida tushuncha. Ish joylurini to’g’ri
tashkil etish. Turli materiallar bilan ishlash qoidalari. Materiallarning hayotdagi
ahamiyati. Kasb-hunar o’rgatish omillari (barglar, samon qalamchalari, yong’oq
po’choqlari, yer yong’oqpo’choqlari, patlar o’slmlik uruglar)
11-mavzu: Origami san’atining kelib chiqish tarixi
Bolalikda hammamiz qog'ozdan, kemalardan boshqa hunarmandlarga turli xil
samolyotlar tayyorladik. Hatto qadimgi Xitoyda ham yuqori sinflarning vakillari
turli xil raqamlarni yig'ish bilan shug'ullanishi mumkin, deb o'ylamasdik. Ushbu
san'at - origami deb ataladi.
20
12-mavzu: Plastilin va gazlama bilan ishlash darslari tashkil etish
metodikasi.
Boshlang’ich sinflarda loy va plastilin bilan ishlash mashg’ulotlarining
maqsadi va vazifasi bolalarning haykaltoroshlikning elementar asoslari bilan
tanishtirish va amaliy ishlashga o’rgatishni nazarda tutadi. Bunday mashg’ulotlarni
yuksak saviyada tashkil etish va o’tkazish har bir o’qituvchidan mazkur soha
bo’yicha ma’lum tayyorgarlikka ega bo’lishni talab etadi. Buning uchun
o’qituvchilar o’z ustlarida ko’proq ishlashlari, xaykaltoroshlik va sapolduzlik
asoslarini yaxshi bilib olishlari kerak bo’ladi
Mehnat darslarida loy, plastilin, mum kabi materiallardan foydalanib, ulardan
turli uyinchoqlar, jonivorlar, qushlar, ertak qaxromonlari yasaladi. Uyinchoq –
dekorativ sa’natning eng qadimiy turlaridan biri bo’lib, qadim asarlarda loydan
yasalgan narsalar bizgacha yetib kelgan.
21
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA‘LIMI VAZIRLIGI
SAMARQAND VILOYAT XALQ TA’LIMI XODIMLARINI QAYTA
TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH HUDUDIY
MARKAZI
«MAKTABGACHA, BOSHLANGʻICH VA MAXSUS TA‘LIM
METODIKALARI» KAFEDRASI
MEHNAT VA UNI O‘QITISH METODIKASI
FANIDAN
MA`RUZALAR MATNI
(Boshlang‘ich sinflarda o‘qitish huquqini berish bo‘yicha kasbiy qayta
tayyorlash kurslarii uchun)
22
23
1-MAVZU
BOSHLANG’ICH SINFLARDA MEHNAT TA’LIMI VA
TARBIYASINING VAZIFALARI
Ma’ruza (2 soat)
1.1 Mashg’ulotni olib borish texnalogiyasi
O’quv soati -2 soat
Talabalar soni 42 ta
O’quv mashg’ulot shakli
Axborotli ma’ruza
Ma’ruza rejasi:
1.
Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi va
tarbiyasining maqsad va vazifalari.
2.
Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi darslarida
o’quvchilarga politexnik ta’lim haqida boshlang’ich
tushunchalarni berish.
3.
Politexnik ta’lim berish bilan ishchi kasblar
haqida dastlabki tushunchalar berish.
4.
O’quvchilarga politexnik bilim berishda mehnat
ta’limi fani o’qituvchisining roli.
O’quv mashg’ulotining maqsadi
Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi va
tarbiyasining maqsadi va vazifalarini ko’rsatib berish
Pedagogik vazifalar:
O’quv faoliyati natijalari:
Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi
va tarbiyasining maqsad va vazifalari.
Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi va tarbiyasining
maqsad va vazifalari haqida talabalarda bilim va
ko’nikmalar shakllanadi.
Boshlang’ich sinflarda mehnat ta’limi
darslarida o’quvchilarga politexnik
ta’lim
haqida
boshlang’ich
tushunchalarni berish.
Politexnik ta’lim haqida bilim oshiradilar. (1-
ilova)
Politexnik ta’lim berish bilan ishchi
kasblar haqida dastlabki tushunchalar
berish.
Politexnik ta’lim berish bilan ishchi kasblar
haqida dastlabki tushunchalar berishni o’rganadilar,
ularni turlarga ajratadilar.
O’quvchilarga politexnik bilim berishda
mehnat ta’limi fani o’qituvchisining
roli.
O’quvchilarga politexnik bilim berishda mehnat
ta’limi fani o’qituvchisining roli haqida talabalarda
bilim va ko’nikmalar shakllanadi. (2-ilova)
Mashg’ulotni yakunlash.
Mehnat ta’limiga oid misollar keltirib izohlaydilar.
O‘qitish vositalari
O‘UM ma’ruza matni, doska, bo‘r va latta
O‘qitish usullari
Axborotli ma’ruza, blis-so‘rov, “Klaster” o’yin
texnologiyasi, B/BX/B jadvali, aqliy hujum
O‘qitish shakllari
Frontal, kollektiv usulda.
O‘qitish sharoiti
Texnik vositalar bilan ta’minlangan guruhlarda
ishlash usulini qo‘llash mumkin bo‘lgan auditoriya
Monitoring va baholash
Og‘zaki savollar, blis-so‘rov
Mavzuni o’rganish bo‘yicha texnologik xarita
Ish
bosqichlari
O‘qituvchi faoliyatining mazmuni
Tinglovchi faoliyatining mazmuni
1 – bosqich.
Mavzuga
kirish
1.1. O‘quv mashg‘uloti mavzusini, rejani va
o‘quv faoliyati natijalarini aytadi
1.2. Baholash mezonlari (1-ilova)
Tinglaydilar, Savollarga javob
beradilar. Zarur ma’lumotlarni
yozib boradilar.
24
(20 min)
1.3. Aqliy hujum usulida mavzu bo‘yicha
ma’lum bo‘lgan tushunchalarni
faollashtirish
1.4. Mavzuni jonlantirish uchun savollar
beradi (2-ilova)
2- bosqich.
Asosiy
bo‘lim
(50 min)
2.1. Mavzu yuzasidan mini ma’ruza
qiladi.
2.2.Mashg’ulot rejasining ikkinchi
savoliga tushunchalar aytiladi.
2.3.Rejaning
uchinchi
savoli
yuzasidan ma’lumotlar beriladi.
2.4. Rejaning to’rtinchi savoli
yuzasidan ma’lumotlar beriladi.
2.5. Rejaning beshinchi savoli
yuzasidan ma’lumotlar beriladi.
2.6. Talabalar ishtirokida ular yana bir bor
takrorlanadi.
Tinglaydilar, Savollarga javob
beradilar. Zarur ma’lumotlarni
yozib boradilar. Mavzu haqida o’z
fikr-munosabatlarini bildiradilar.
3-bosqich.
Yakunlovchi
(10 min)
3.1. Mashg’ulot bo’yicha yakunlovchi
xulosalar qiladi.
3.2. Mavzuni chuqurroq o’zlashtirish uchun
adabiyotlar ro’yxatini beradi.
3.3.Keyingi mavzuga tayyorlanib kelish
uchun savollar beradi.
Tinglaydilar. Savollar
beradilar.Tushunmagan narsalarini
so’raydilar. Berilgan topshiriqni
daftarlariga yozib oladilar.
Bugungi kunda jamiyatimiz uchun har tomonlama rivojlangan fan texnika
taraqqiyotini hayotga tadbiq eta oladigan yetuk malakali kadrlar tayyorlash
masalasi turibdi.
Ayniqsa boshlang’ich sinflarda o’quvchilarni mehnatga tayyorlash ularning
qiziqishlari, moyilliklar va imkoniyatlariga asoslangan qo’l mehnati hisoblanadi.
Shu munosabat bilan mehnat ta’limi jarayoni o’quvchilarda ushbu yosh uchun
bilim, mehnat, axloqiy, estetik iqtisodiy-ekologik va aqliy imkoniyatlarni aniq
mehnat jarayonlarida rivojlantirishga qaratilgan, natijada ularni mehnatga
tayyorlashni keyingi sinflarda davom ettirilishi uchun zarur aloqadorlik hosil
qiladi.
Qo’l mehnati jarayonida bolalar asosan ishlab chiqarish texnologiyalar
chiqindilari (qog’oz,karton,sim,yog’och,gaz mol vaboshqalar) bilan tabiiy va
sun’iy xom ashyolar (maxsus loy,yog’och va plastmassalar, plastilin, yelim va
boshqalar) bilan, keng istemol mollari va xalq hunarmandchilik mahsulotlari,
25
tayyorlash uchun maxalliy xom-ashyolar bilan eletr, radiotexnika to’plamlari va
hokozolar bilan ishlashga o’rganadilar.
Bularning xammasi o’quvchilarga qo’l asboblari bilan ishlashi, har xil xom
ashyolardan foydalanishning ma’lum tajribasini to’plashga imkon beradi, bu esa
mehnatning qadrini va ma’nosini tushinishga, mehnat kishilarga hurmatda
bo’lishga, mehnatning va kasbning u yoki bu turiga qiziqishlarni shakillantirishga
yordam beradi
Jamiyatimiz taraqqiyotining hozirgi bosqichi, mehnatning xarakteri va
mazmuniga, insonni hayotga tayyorlashga yuksak talablar qo’yadi. Shunga ko’ra
har bir kishini hayotga tarbiyalashda aniq o’zgarishlar qilishi lozim. Har bir
o’quvchida zamonovaiy ishchi shaxsining sifatlarini shakllantirish uchun
maktabning boshlang’ich sinflarida va hatto ilgariroq maktabgacha muassasalarda,
keyinroq maktabdan yuqori sinflardagi ta’lim va tarbiyani rivojlantirish,
keyinchalik kasb-hunar kollejlarida o’z bilimlarini davom ettirishlari lozim. Butun
kuch va qobiliyatlarini siyosiy bilim doiralarini kengaytirish, zamonaviy bilim bilan
qurollantirish va jismoniy mehnatni har tomonlama uyg’unlashtira olishga
o’rgatishdan iboratdir.
Mehnat ta’limi va kasbga tayyorlash vazifalari boshlang’ich maktablarda
butun ta’lim va tarbiya tizimigaga hamda barcha o’quv predmetlari yordamida hal
etiladi. Bu o’rinda mehnat darslari yetakchi rol o’ynaydi.
Maktabda muntazam mehnat ta’limining boshlang’ich bosqichi boshlang’ich
sinflarda mehnat darslarida va kichik maktab yoshidagi bolalarni qo’lidan keladigan
ijtimoiy foydali ishdir.
Boshlang’ich maktabdagi mehnat ta’limining asosiy vazifalari mehnat ahloqiy
va ruhiy tayorlash, o’quvchilarning boshlang’ich politehnik bilimlar bilan
qurollantirish, mehnatga amaliy tayorlashdir. O’quvchilarni Mehnatga ahloqiy
tayyorlash deganda, ularning bu mehnat natijalariga hurmat bilan yondashishlari
nazarda tutiladi.
26
Mehnatga ahloqiy tayyorlash – bolalarga jamoada ishlashni, do’stona o’zaro
yordamni, ijodiy tashabbusni tashkilotchilik qobiliyatlarini namoyish qilish, hatti-
harakat normalarini o’rgatishdan iboratdir.
Mehnatga psixologik tayyorlash. Mehnatga psixologik tayyorlash murakkab,
uzoq davom etuvchi va ko’p qirrali jarayon bo’lib, u butun ta’lim va tarbiyaga
singib ketgandir. U garchi o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lsada mehnatg ahloqiy
tayyorlashga juda yaqindir.
Mehnatga psixologik tayyorlash – bolalarni mehnatga ruhiy tayyorlash va
unda mehnatga nisbatan uning yoshiga mos keluvchi ongli va ijobiy musbatlarni
tarkib toptirish, unda amaliy malaka va ko’nikmalarni egallashga qiziqishini
shakllantirishdan ibortadir. O’qituvchining vazifasi o’quvchilarni yoshligidan
boshlab mehnatning yaxshi tomonlarini singidirishdir. Bolalarni mehnatga
qobiliyati har bir kishi uchun zarur bo’lgan vositalarni ishlab chiqarishda qatnashish
zarurligini anglashlari juda muhimdir.
Mehnat psixologik tayyorlash turli psixologik jarayonlarni rivojlantirishni va
takomillashtirishni nazarda tutadi. Bular sezib-anglash, psixomotor, emosional
idrok, diqqat, xotira, tafakkur mehnatning psixologik komponentlaridir.
Mehnatga o’rgatishda bolaning imkoniyatlarini nazarda tutib, hissiy bilish
jarayonini takomillashtirish zarur. Bundan tashqari bolaning xotirasini o’stirish
ham alohida ahamiyatga ega. Mehnat fani bo’yicha o’quv materiallarni eslab
qolish boshqa predmetlarga nisbatan o’ziga xos xususiyatlarga ega. Brcha yangi
asboblar, materiallarni, opreasiyalarning nomini boshlang’ich sinf o’quvchilari
so’z nomini, predmetini ko’rib idrok etish bilan fikran biriktirib, tinglab
fahmlaydilar, tushunib oladilar.
O’qituvchi mehnat darslarida faqat tushuntiribgina qolmay, balki asosan
materiallar va buyumlar namunasini, asboblarni metarialga ishlov berish usullarni,
ish bosqichlarini izchilligini ko’rsatadi. Shunung uchun mehnat ta’limida eshitish,
ko’rish xotirasi va harakatlanuvchi xotira muhim rol o’ynaydi. O’quvchilarda
mehnat darsidan mehnat darsigacha yangidan-yangi bilim va ko’nikmalar
mujassamlashib boradi, ularni esa anglash va xotiralab qolish kerak.
27
Mehnat ta’limini to’g’ri tashkil etish bolalarni qiyinchiliklarni yengishga,
qo’yilgan maqsadga erishish yo’lida matonat va qat’iyat bilan kirishishga,
boshlangan ishni chala tashlab ketmay, balki oxiriga yetkazishga o’rgatish lozim.
Bu o’rinda ijobiy natijalar: mehnatdan quvonish, lazzatlanish va qoniqish
hissiyotlarining namoyon bo’lishi juda muhimdir.
Mehnatda shaxsning qiziqish, qobiliyat, temperament kabi shaxsiy psixologik
xususiyatlari shakllanadi. Mehnatga psixologik va ahloqiy tayyorlash jarayoni
murakkab va uzoq davom etuvchi jarayondir.
O’quvchilarni mehnatga amaliy tayyorlash. Boshlang’ich sinflarda keng
ma’nodagi ilmiy asoslar haqida emas, poltiyexnik ta’limning elementlari
to’g’risida gap boradi. Bu o’quvchilarda fan-texnika yutuqlariga nisbatan qiziqish
uyg’onishiga yordam beradi. Biroq, umumta’lim predmetlarini o’qitish mehnat
darslarini ma’lum darajada politexnik asoslarda, darsdan-darsga politexnik
blimlarni qo’shib olib borishga yordam beradi. Politexnik tayyorgarlikka ega
bo’lib qo’yilgan mehnat vazifalarini bajarishda asboblardan to’g’ri foydalanishda
yordam beradi. Shunungdek bu tayyorgarlik kerakli ishlab chiqarish bosqichlarini
qanday va qaysi izchillikda amalga oshirish qanday asboblarni qo’llash va undagi
sabablarin anglashga ko’maklashadi. Mehnat bo’yicha dasturning istalgan
bo’limini o’tishda o’qituvchi bolalarga ma’lum hajmdagi politexnik bilimlarni
beradi. Boshlang’ich politexnik bilim bilan qurollantirish o’quvchilarga predmetni
yasash, ishlov berilayotgan materialning xususiyatlari, texnologik o’ziga xosliklari,
materialga qo’lda ishlov berilganda qo’llaniladigan asbob-moslamalarning
xususiyatlari ulardan foydalanish qoidalari haqida ma’lumot berishdan iboratdir.
Politexnik bilimlar asosan boshlang’ich sinf o’quvchilarida fan-texnika
yutuqlariga nisbatan qiziqish uyg’otadi.
O’quvchilarga berilayotgan poltiyexnik bilim, amaliy ko’nikma va
malakalarga o’rgatishni ma’lum nazariy darajada amalga oshirishga imkon
beruvchi zamindir.
Mehnat malaka va ko’nikmalari bilan qurollantirish. Mehnatga amaliy
tayyorlash mehnat ta’limining muhim omillaridan biridir. U o’zaro bog’langan bir
28
nechta elementlardan: oddiy asbab va moslamalardan foydalana bilish u yoki bu
materialga ma’lum izchillikda ishlov bera olish, yo’l qo’yilgan xatoni o’z vaqtida
aniqlash va to’g’irlay olish kabilardan tarkib topadi.
Mehnatga amaliy tayyorlash faqat kerakli bilimlar bazasida amalga oshishi
mumkin. U boshlang’ich maktabda boshlag’ich poltiyexnik bilimlarga asoslanadi.
Mehnat ta’limining mazmuniga muvofiq o’quvchilarda mazkur yosh uchun qulay
bo’lgan materiallarga ishlov berishda qo’llaniladigan oddiy asbob va moslamalarni
ishning amaliy malaka va ko’nikmalarini egallaydilar. Oddiy asbob va moslamalar
maxsus asbob va moslamalarning bosh asosi hisoblanadi.
Amaliy malaka va ko’nikmalar bilan qurollantirish asosiy ishlab chiqarish
operasiyalarini o’rgatish ham demakdir. Boshlang’ich sinf o’quvchilari duch
keladigan buyumlar texnologiyasi xilma-xildir, biroq bu masalani batafsil
o’rganmasdanoq ish opreasiyalarining tipikligin sezib olish qiyin emas, ular:
materiallarni ulchab olish va belgilash, ularni qirqib ishlov berish, qismlarni
yelimlash, tikish, o’rash va bog’lash kabi yo’llar bilan birlashtirish va
mo’stahkamlash, detallarni yig’ish va buyumni mantaj qilishdir. Yakunlovchi
bosqich buyumni bezashdir. Boshlang’ich sinf o’quvchilarini mehnatga amaliy
tayyorlashga grafik malakalarini shakllantirish ham ta’luqlidir.
O’quvchilardagi mehnatga bo’lgan qiziqishni o’z vaqtida aniqlash va
ularga mehnat malakalarini sevgan mashg’ulotlarida takomillashtirishlariga
yordam berish juda muhimdir.
Bunda o’quvchilarni e’tiboriga eng oddiy buyum o’yinchoqlarni, o’yinlarni,
o’quv qurollarini tayyorlash, naqshlar chizib va qirqib olish, applekatsiya ishlari
havola etiladi. Bundan tashqari bolalarda mehnatga qiziqishni o’yg’otish, mehnat
darslarida hosil qilingan bilimlarni kengaytirish va chuqurlashtirish, ko’nikma va
malakalarin mustahkamlash uchun “Mohir qo’llar” to’garaklarida, kun uzaytirilgan
guruhlarda sinfdan tashqari ishlarni tashkil etish maqsadga muvofiqdir.
Mehnat ta’limi jarayonning o’sishiga ta’siri. Mehnat ta’limi vazifalari haqida
gapirilganda o’quvchilarda mehnatsevarlik, ma’suliyat, intizomlilik, burch hissi,
jamoatchilik hissini tarbiyalashni tilga olmaslik mumkin emas. Shu bilan
29
birgalikda mehnat odamlar tirikchiligining moddiy va ma’naviy ta’minotining
vositasi, jamiyat taraqqiyotining eng muhim omilidir. Bolarni aqliy o’stirishda
ham mehnat ta’limining roli ko’p qirralidir. Mehnat o’quvchilarning bilim olishiga
intilishlarini qo’zg’atuvchi vositagina emas, balki uning manbai hamdir. Mehnat
ta’limi jarayonida o’quvchilarni aqliy o’stirishda jismoniy va aqliy mehnatni
almashtirib turish muhim ahamiyatga egadir. Biroq har qanday mehnat ham aqliy
o’sishga yordam bermasligini unutmasligimiz kerak.
Mehnat eng muhim iroda va ahloqiy sifatlarning rivojlanishiga yordam
beradi. Mehnat ta’limida mehnatga psixologik tayyorlik, mehnat faoliyatining
to’g’ri motivlari tarbiyalanadi, shaxsning har bir ongli mehnatkash uchun zarur
bo’lgan sifatlari shakllanadi.
Darslarning jihozlanganligi o’z mehati uchun shaxsiy ma’suliyatni, mehnat
madaniyatini tarbiyalashda katta ahamiyatga egadir. Agarda bolalar yomon
jihozlangan sinfda, qupol, og’ir va yoshlariga nomunosib asboblar bilan
shug’ullansalar ish natijalari ko’ngildagidek bo’lmaydi.
Agarda bola har bir qadamda tartiblikka, aniqlikka rioya qilish lozimligiga
ishlonch hosil qilimasa, bolarni mehnatga muhabbat ruhida tarbiyalashda
muvoffaqiyatga erishish haqida gapirish qiyin.
Mehnat malakalari madaniyati u yoki bu mehnat jarayonida belgilangan
tartibga va harakat izchilligiga rioya qilish kerakligini muntazam tunutirish borish
bilan birga bo’ladigan ko’p mashq qilishlar natijasida tarkib topadi.
O’quvchilar o’rtasida yo’lga qo’yilgan o’zaro yordam esa, ularda do’stlik,
birodarlik, umumlashish, jamoatchilik kabi fazilatlarni tarbiyalaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |