Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

II. Sim bilan ishlash uchun uskunalar: 
25. O’tkir ombur   
 
 
 
 
 
20 dona 
26. Yumaloq jag’li ombur 
 
 
 
 
           20 dona 
27. Yassi ombur 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
28. K-129 iskanjali sandon 
 
 
 
 
            20 dona 
29. Kichik o’lchamli tunuka qaychi 
 
 
 
             20 dona 
30. Yog’och bolg’a 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
31. Chertilka    
 
 
 
 
 
            20 dona 

69 
 
32. Tiski  
 
 
 
 
 
 
 
60 dona 
33. Har xil egovlar  
 
 
 
 
            60 dona 
34. Otvyorkalar  
 
 
 
 
 
 
20 dona 
35. Korner  
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
36. Zubilo  
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
37. 200 grammli slevar bolg’asi  
 
 
            20 dona 
38. Keriladigan kalit 
 
 
 
 
 
            2 dona 
39. Proboynik  
 
 
 
 
 
 
             20 dona 
40. Metall uchburchak 
 
 
 
 
 
20 dona 
41. Vaterpas    
 
 
 
 
 
            2 dona 
42. Oyna keskich   
 
 
 
 
 
2 dona 
III. Fanera bilan ishlash uchun uskunalar: 
43. Lobzik 
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
44. Bigiz 
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
45. Iskanja 
 
 
 
 
 
 
             20 dona 
46. Taglik taxtachalar 
 
 
 
 
 
20 dona 
47. Jilvir 
 
 
 
 
 
 
 
5 m
2
 
48. Taxta uchun qo’larra   
 
 
 
 
5 dona 
49. Millimetrli metall chizg’ich  
 
 
             20 dona 
50. Tozalagich cho’tkalar  
 
 
 
 
5 dona 
51. Mayda tishli egov 
 
 
 
 
 
           5 dona 
IV. Qog’oz va karton bilan ishlash uchun uskunalar: 
52. O’quvchilar papkasi (RP-129): 
a) qaychi, qalam, chizg’ich, yelim cho’tkasi, bigiz solingan vkladish; 
b) quticha; 
v) rangli qog’ozlar majmuasi 
g) loy va plastilin. 
53. To’r 
 
 
 
 
 
 
 
20 kompl. 
54. Taglik taxtachalar 
 
 
 
 
 
20 dona 
55. Kleyonka, latta  
 
 
 
 
            20 dona 

70 
 
56. Kachalochka   
 
 
 
 
 
5 dona 
57. Pichoq 
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
58. Chang cho’tkasi 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
V. Maktab tajriba maydonida ishlash: 
59. Belkuraklar 
 
 
 
 
 
 
            20 dona 
60. Xaskash   
 
 
 
 
 
 
20 dona 
61. Zambil 
 
 
 
 
 
 
 
10 dona 
62. Leyka 
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
63. Chelak 
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
64. Chopqi 
 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
65. Panshaxa   
 
 
 
 
 
           20 dona 
66. Yer o’lchagich  
 
 
 
 
 
2 dona 
67. Qoziqli chizimchalar   
 
 
 
            1 dona 
68. Egov  
 
 
 
 
 
 
 
10 dona 
69. 40 grammli bolg’a 
 
 
 
 
 
1 dona 
70. Chalg’i 
 
 
 
 
 
 
 
1 dona 
71. Bog’ qaychi 
 
 
 
 
 
 
5 dona 
72. Purkagich   
 
 
 
 
 
            1 dona 
73. G’alvir 
 
 
 
 
 
 
 
1 dona 
74. Har xil nina 
 
 
 
 
 
 
           40 dona 
75. Angishvona 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
76. Santimetrli lenta 
 
 
 
 
 
1 dona 
77. Tikuv mashinasi 
 
 
 
 
 
1 dona 
78. To’qish ilgaklari 
 
 
 
 
 
20 dona 
79. Chambarak 
 
 
 
 
 
 
20 dona 
80. Supurgi, latta   
 
 
 
 
20 dona 
81. Sirlangan tog’ora 
 
 
 
 
 
5 dona 
82. Xokandoz  
 
 
 
 
 
1 dona 
83. Stol 
 
 
 
 
 
 
1 dona 
84. Choy servizi 
 
 
 
 
 
1 dona 
85. Oshxona servizi 
 
 
 
 
 
1 kompl. 
86. Oshxona idish-tovog’i 
 
 
 
 
1 kompl. 
87. Kir yuvish tog’orasi   
 
 
 
1 dona 
88. Kir yuvish taxtasi 
 
 
 
 
 
1 dona 
8-mavzu: Applikatsiya ishlarini bajarilishi va uning turlari 
REJA. 
1.  Applikatsiyaning turlari. 

71 
 
2.  Geometrik shaklli applikatsiyalar. 
3.  Mehnat darslarida applikatsiyaning mohiyati. 
     
         Applikatsiya  –  badiiy  asar  yaratishning  eng  sodda  va  oson  usulidar.  Bu 
applikatsiyadan  faqat  bezash  maqsadlaridagina  ko’rgazmali  qurollar,  turli  o’yin 
uchun  qo’llanmalar,  o’yinchoqlar,  bayroqchalar,  bezaklar,  shu  kabilarni 
yaratishdan keng qo’llash imkonini beradi. Applikatsiya tasvirlash texnikasini turli 
formalarini  qirqish  va  ularning  fon  tarzida  qabul  qilingan  m  ateriallar  hisobga 
mustahkamlashga  asoslanuvchi  turidir.  Applikatsiya  2500  yil  muqaddam 
ko’chmanchi halqlar orasida paydo bo’lgan. Ular applikatsiyadan kiyim-bosh, turar 
joylarini  bezatishda  ishlatganlar.  Applikatsiya  ishida  asosiy  material  qog’ozdir, 
dazmollangan  yoki kraxmallangan  bo’lakchalardan  ham  foydalanish  mumkin.  Bu 
materiallar bilan bir qatorda samon, quritilgan o’simliklar, urug’-danaklar, barglar 
va shu kabilardan ham foydalansa bo’ladi. 
          Qog’ozning  yaltiraydigan  marmar,  bosma  gul  tushurilgan-  barxat,  kumush 
va  bronza,  rasm  solish  va  chizmachilik  qog’ozi  navlari  applikatsiya  uchun 
yaroqlidir. 
          Applikatsiya ishlari doimo xotirada saqlanishi haqida majburiy qoida sifatida 
bajarilishi  lozim  bo’lgan  izchillikda  ado  etiladi.  Eng  oddiy  applikatsiyalar  bu 
goyemetrik  figuralardan qilingan  applikatsiyalardir. 
          Applikatsiyada  avval  eskizi  tuziladi,  so’ngra  kerakli  detallar  o’lchami  va 
miqdori  hisoblanadi.  Detallarni  tayyorlab  ma’lum  tartibda  joylashtiriladi  va 
yopishtirishni  qaysi  detaldan  boshlash  kerakligi  aniqlanadi.  So’ngra  tayyorlangan 
materiallar bir-biriga yopishtiriladi. 
              Geometrik 
shaklli 
applkatsiyalar. 
Bajarilish  texnikasiga  ko’ra  
applikatsiyaning eng oddiy turlaridan biri geometrik shaklli appilkatsiyailardir.1 va 
3 sinf o’quvchilari geometrik shaklli applikatsiyani bajarishda qo’ydagi bilimlarni 
egallaydilar. 

72 
 
1. 
Geometrik  shakllar:  kvadrat,  to’g’ri  burchak,  uchburchak,  aylanani  qog’oz 
bo’lagidan  va  o’lchov  asboblari  yordamida  hosil  bo’lishi  haqidagi  mavjud 
bilimlarni mustahkamlaydilar. 
2. 
Badiiy didni o’stiradi, rasm darslarida polosa, doira, kvadratda ornamentlar 
tuzish bo’yicha olingan bilimlarni chuqurlashtiradilar. 
3. 
Ayrim  predmetlarni  detalma-detal  tahlil  qilib  geometrik  shakllarni  to’g’ri 
idrok etishni o’rganadilar. 
4. 
Bolalarni  “ko’p,  kam,  uzunasiga,  kungdalangiga,  qism  va  qatlam,  ikki 
qismga  qirqish,  to’rt  qismga,  teng  qismlarga”  kabi  tushunchalari 
mustahkamlanadi. 
5. 
Bolalar  ranglar  o’yg’unlagini  to’g’ri  tanlashni  o’rganadilar.  Ularda  estetik 
did  tarbiyalanadi.  Geomterik  shaklli  applikatsiyalarni  ham  dekorativ-ornament, 
predmet, syujetli applikatsiyalarga ajratish mumkin. 
            Geometrik figuralardan predmetli applikatsiyalar.  
            Bolalarni  predmetlarni  fazoviy  idrok  etishini  rivojlantirish  kerak.  Buni 
atrofimizni o’rab turgan narsalar: uy, archa, darxt, mashina, idish-tovoq, jonivorlar, 
gullar  va  shu  kabilarni  u  yoki  bu  darajada  geometrik  shakllar  bilan  ifodala 
mumkin. 
             Rangli  qog’ozlardan  olingan  doiralar  va  ularning  qismlari  bilan 
applikatsiya bo’yicha juda ko’p geometrik ishlarni bajarish mumkin. Doiralarni har 
birini shunday joylashtirish kerakki, natijada talab qilinadigan shakl paydo bo’lsin. 
            Bu  ishlar  o’quvchilarda  ijodiy  va  atroflicha  tasavvurni,  badiiy  didni 
o’stirishga  yordam  beradi.  Bolalarda  qo’yilgan  maqsadga  erishish  yo’lida 
qat’iyatlik, tartiblik tarbiyalanadi. Uyushqoqlik bilan ishlash ko’rsatmalariga rioya 
qilish,  tashabbuskorlik  ko’rsatish  ko’nikmalari  shakllanadi.  O’quvchilar 
tayyorlagan  applikatsiyalar  ona  tili  va  matematika  darslari  uchun  ajoyib  didaktik 
material,  o’quvchilar  nutqini  o’stirish  vositasi  bo’lishi,  ularning  predmetldari 

73 
 
shakli, rangi, fazoda joylashishi haqidagi tushunchalarini boyitishga xizmat qilishi 
mumkin. 
             Ko’p  rangi  applikatsiyalar.    Ko’p  rangi  applikatsiyalarni  qirqish  ancha 
murakkab  ish  bo’ib,  tasvirni  qismlarga  ajratish  bilan  aloqadordir.  Bu  turdagi 
applikatsiyalarni  bajarishda  fonni  tanlash  juda  muhimdir.  Fon  ifodalangan 
predmetlar  rangidan  ochroq  bo’lishi  kerak.  Ana  shunda  predmet  xuddi  bo’rtib 
turgandek  yorqin  ko’rinadi.  Hammasi  o’ylagan  kompozisiyaga  bog’liq.  Fonda 
joylashgan  detallar  rangi  ham  shunga  qarab  tanlanadi,  detallarninig  tabiiy 
joylashishi  va  o’lchamlarining  uyg’unligiga  e’tibor  berish  kerak.  Bu  ishlarning 
bajarishning  bir  necha  usullari  mavjud:  ayrim  detallar  oldindan    belgilamay 
qirqiladi, ayrim detallar esa belgilangan eskizlar bo’yicha qirqiladi. 
          Ko’p  rangli  applikatsiyalardan  biri  dekorativ  applikatsiyalardir.  Dekorativ 
applikatsiya -  naqsh  gullardan tashkil topib, alohida-alohida tasvirlangan   hodisa 
harakatlar uyg’unligini aks ettiruvchi manzaralardan iborat bo’lishi mumkin. 
           Dekorativ  applikatsiyalarni  bolalar  kitob,  oynoma  va  boshqa  materillardan 
olishlari,  ayrim  elementlarni  qo’lda  yaratishlari  mumkin.  Sharq  naqshi 
applikatsiyasining  bu  turi  uchun  boy  material  hisoblanadi.  Dekorativ  applikatsiya 
bir va ko’p rangli bo’lishi mumkin. 
             Badiiy  applikatsiyalar.      Mavzuli  ishlarni  yaratish  faqat  mehnatga  emas, 
balki badiiy tayyorgarlikni ham talab qiladi. Mehnat ta’limi darslarida applikatsiya 
ishlarini bajarilish texnikasi o’rganiladi. 
             Rangdor  surat  applikatsiya  mavzusining  elementlarini  o’quvchilar  turli 
bayramlarga  bag’ishlangan    (tabriknomalar,  ochiq  xat  muqovasini,  yo’l  belgilari) 
ishlarini  bajaradilar.  Ish  mavzu  va  fikr  tanlashdan  boshlanadi.  Quticha  ochiq 
tondagi  qog’oz  fon  tarzida    tanlanadi.  Applikatsiyaga  qaratilgan  asarning 
yaratilishi  va  elementlar  miqdori  qog’ozni  tashlashni  belgilaydi.  Asarni  yaratish 
ustida  ishlagan  asosiy  e’tibor  tanlangan  mavzuning  mazmuniga,  kerakli 
materiallar, ularning o’lchamlari, ranglarni tanlashga qaratiladi.  

74 
 
Testlar 
1) Falsofka nima? 
a) qog’oz o’rami 
b) qog’oz saqlanadigan joy 
c) qog’oz chiqargich mashina 
*d) qog’ozning nomer tartibida sahifalari 
e) to’g’ri javob yo’q 
 
2) Qog’oz va kartonni bukish natijasida qanday buyumlar tayyorlanadi? 
a) paketlar 
b) korovkalar 
c) sumkalar 
*d) a,b 
e) barcha javob to’g’ri 
3) Kartonni qo’l bilan buklagnda qanday asboblardan foydalaniladi? 
a) mashinalardan 
b) moslamalardan 
c) anjomlardan 
*d) yordamchi asboblardan 
e) barcha javoblar to’g’ri 
 
4) Tekislagichning uzunliga necha sm bo’ladi? 
a) 10/12 va 2,8 sm 
b) 10/15 va 2,3 sm 
c) 10,14 va 2,5 sm 
*d) 10/13 va 2,4 sm  
e) to’g’ri javob yo’q 
 
5) Pichoqning ishchi dami necha sm bo’ladi? 
a) 2-5 sm 
b) 5-7 sm 
c) 4-6 sm 
*d) 3-4 sm  
e) 3-5 sm 
6) Bigovka bu…. 
a) qog’oz teshiklari 
b) kartonning bir turi 
c) qog’ozning ipi 
*d) qog’ozga tushirilgan joy 

75 
 
e) to’g’ri javob yo’q 
 
7) Qog’ozga qo’lda ishlov berishda asosan qaysi asboblardan foydalaniladi? 
a) qaychi 
b) pichoq 
c) lineyka 
*d) a,b 
e) a,b,c 
8) Qaychining dam uzunlik tomoni necha sm bo’lishi kerak? 
a) 45mm 
b) 25mm 
c) 35mm 
*d) 55mm 
e) to’g’ri javob yo’q 
9) Qog’oz va karton bilan ishlashda qaychining necha turidan foydalaniladi? 
a) 5 xil 
b) 3xil 
c) 4xil 
*d) 2 xil  
e) 6 xil 
 
10) Bigiz ishchi qismining uzunligi qancha? 
a) 50mm 
b) 30mm 
c)20mm 
*d) 40mm 
e) 45mm 
 
11) Qog’oz va kartondan xalqa va doiralarni kesuvchi maxsus asbob- bu… 
a) bigovka 
b) falsov ka 
c)  falslineyka 
*d) krugores 
e) falsbeyn 
 12) Buklangan qog’ozning chetlari, burchaklarini tiklashda kerakli asbob 
bu-… 
a) bigovka  
b) falsovka 
c) falslineyka 

76 
 
*d) falsbeyn 
e) krugores 
 
13) Falsbeyn nimadan tayyorlanadi?  
a) suyakdan 
b) plastmassadan  
c) kartondan 
*d) a, b 
e) a,b,c 
14) Falsbeynning uzunligi necha sm? 
a) 1sm 
b) 2sm 
c) 1,200 sm 
*d) 1,213 sm 
e) 2,213 sm 
15) Gobeldan qachon foydalaniladi? 
a) kartondan muqovalar qilishda 
b) qog’oz dastalarini qirqishda 
c) kitob bloklarini qirqishda 
*d) a,b,c 
e) to’g’ri javob yo’q 
 
 
9-mavzu: O’quvchilarni kasb-hunarga qiziqtirishda mutafakkirlar merosidan 
foydalanish. 
 
REJA. 
 
1.  Mutafakkirlar merosining ahamiyati. 
2.  Mutafakkirlarning mehnat to’g’risidagi fikrlari. 
3.  Halq ppedagogikasining  manbalari. 
 
        Odam  hunarning  yaxshi  va  yomon  sifatlarini  bilgandagina  hunarga  oid 
bilimlarni mukammal egallashi, hunarmandlar ahlini qo’llab-qo’vatlashi mumkin. 

77 
 
         Darhaqiqat  Sharq  mutafakkir    allomalari  hunar  va  hunarmandlarga  katta 
e’tibor  berganlar.  Jumladan,  Alisher  Navoiy  o’z  zamonasida    zargarlar,  kulollar, 
tikuvchilar  kabi    turli  tuman  hunar  sohiblarining  hammasiga  zo’r  hafsala,  qunt, 
e’tibor  bilan  maslahatlar  berib,  husniga  rag’bat  ko’rsatib,  hamda  ularga  homiylik 
qilganlar. Alisher Navoiyning fikricha “Inson bo’lib dunyoga keldingmi? Biron-bir 
kasbni  egalla,  hunar  o’rgan,  shunda  dunyodan  hammomga  kirib  toza  yuvinib 
chiqmagan kishidek o’tmaysan”- deydilar. 
         Shunungdek  donishmandlarimiz  ugit  qilganlarki,    vaqtida  ilm  hunarga 
muhabbat qo’ying, o’rgatilgan narsalarni yodingizda tuting, ilim hunar o’rganishga 
chin  ixlos  bilan  kirishing,  yoshligingizni  bekorga  o’tkazmang.  Hattoki,  ulug’ 
shayxlarimizning  o’zlari  ham  biror  hunar  egasi  bo’lganlar.  Masalan  Shayxul 
Mashoyix Abu Said Xarros etikdo’zlik qilgan. Shayx Muhammad Sakko mashhur 
pichoqchi,  Shayx  Hoja  Bahouddin  Naqshbandiy  ajoyib  naqqosh  bo’lganlar, 
boshqalarni  hunar  o’rganishga  da’vat  etganlar.  Hoja  Bahouddin  Naqshbandiy 
aytadilar – “Dil bayoru dast bakor” ya’ni “Dilinng ollohda, qo’ling doim mehnatda 
bo’lsin”. 
        Insoniyat  qadr-qiymatning  mehnatda  bilimda,  hunarga  tayanishda,  birovga 
xor bo’lsamlikda deb bilgan Sa’diy shunday ta’lim beradi. 
                          O’z mehnatidan non yegan kishi, 
                          Xotam minnatidan ozod yoz-qishi. 
        Muqaddas  kitob  Avestoda  ham  mehnat  moddiy  boyliklar  manbai  bo’lgani 
uchun  emas,  balki  u    mehnatni  asosan  ahloqiy  jihat,  yaxshilik  manbai  deb 
bilganligi  uchun  insonlarcha  mehnat  qilishga  chaqiradi.  Halq  ppedagogikasida 
“Yoshlikda  egallangan  bilim,  hunar  toshga  o’yib  yozilgan  hikmatdur”  –  deb 
ta’kidlanadi. 
          “Farzandlarga  odob-hunar  o’rgatmak  merosdur”  –  deb  nasihatqilinadi 
Qobusnomada  “Sen  odob,  hunar  va  donishini  o’zingdan  meros  qilgan,  toki  uning 

78 
 
haqqini bajo kelturmish bo’lgaysan”. Chunki  xos kishilarning farzandiga odob va 
hunardan  yaxshiroq  meros  yo’qdir.  Oliy  xaloyiqning  farzandlariga  xirfa  (savdo 
hunari)  pesha  (kasb)  din  yaxshiroq  meros  yo’qdir.  Agar  xos  odamlarning 
farzandlari yuz hunar bilsa va lekin hyech kasbni bilmasa ayb emasdur. Hunar esa 
bir kun ishga yaragusidir. Demak albatta hunar o’rganmoq zarurdir: 
                             O’tay o’g’linga bilan desang agar, 
                             Sen o’g’ishdi o’rgatgin ilmu-hunar. 
                             Agarda senda koruncha ham bo’lmasa zar, 
                             O’z o’g’ishmingniqoldirmagin behunar. 
           Hunarning  nechog’lik  zarur  ekanligini  qator  rivoyatlar,  naqllar,  ertak 
dostonlarda  ham  o’z  aksini  topgan.  “Oltin  balqcha”,  “Savdogar  bilan  podachi”, 
“Sirli  gilamcha”,  “Baliqchi  bola”,  “Ikki  naqqosh  ishi”  kabi  ertaklar  “Hasanxon”,  
“Rustam”, “Ziyod” kayui dostonlar shular jumlasidandir. 
         Hunar  egallash  ham  bir  fazilatdir  mahoratdir.  Hunar  egallashda  halollik, 
poklik,  sabr-qanoat,  matonat,  mehnat  madaniyatiga  rioya  qilish  muhim  rol 
o’ynaydi                         
          Ota-bobolarimiz  ham  hunar  o’rganishni  asosiy  vazifa  ekanligini  o’rgatib 
kelganlar. Nizomiy Ganjaviy shunday degan: 
                               Hunar o’rgan chunki hunarda ko’p sir, 
                               Yopiq eshiklarni ochar birma-bir                      
          Abu  Rayhon  Beruniy  mehnat  va  hunar  avloddan-avlodga  meros  bo’lib 
o’tishini 
sinchiklab 
o’rgangan 
va 
hunarni 
yuqori 
baholagan. 
U 
“Hunarmandchilikda,  mehnatda  to’liq  ustozlik  sa’natini  egallab  olishi  kerak”, 
degan  fikrni  aytadi.  Odatda  o’sha  davrda  hunar  va  tabiiy  bilimlar  maktablarda 
o’rgatilmay yakka tartibda berilgan. 

79 
 
1.  Ota kasbini egallash, oiladagi kattalardan yakka shogird shaklida. 
2.  Shogird etish tanilgan usta qo’lida yakka shogird bo’lish. 
3.  Ustaxonalarda yakka  shogirdlik tartibida o’rganiladi. 
    Halqimiz  bolalarda  mehnatsevarlik  va  mehnatga  qiziqishni  tarbiyalash, 
otalarimiz  izidan  borib  turli  kasb-hunar  egallash,  ularda  mehnat  munosabatlarini 
kamol  toptirish,  kelajak  hayotga  tayyorlashni  o’zlariga  muhim  vazifa  deb 
hisoblaganlar.  O’z  farzandiga  kasb-hunar  o’rgatgan  ustazodalari  (usta  darajasiga 
ko’tarilgan farzand) bo’lib yetishganlar. Tanlangan usta hunarmandlar uyida yakka 
shogirdlikka tushgan bolalar bir necha yil hunarga ta’luqli bo’lmagan yumushlarni 
ham bajarib yuraverganlar. 
 
TESTLAR 
1) Gazlamalarni pardozlash deb nimaga aytiladi? 
a) xom gazlamalarni taxlash 
b) gazlamalarni to’quv dastgohiga tayyorlash 
c) gazlamalarni tikish 
*d) gazlamalarni fizik- kimyoviy va mexanik yig’indisi  
e) barcha javoblar to’g’ri. 
2) Qog’ozni murakkab usulda buklab maket yasashda o’qu vchilarning 
qaysi faoliyati rivojlantiriladi? 
a) tejamkorlik 
b) diqqatini 
c) milliy g’ururini 
*d) ijodkorlik va  tasavvurini 
e) chamalashni 
3) Xo’rozcha maketini yasash necha bosqichini o’z ichiga oladi? 
a) 3 ta 
b) 8ta  
c) 10 ta 
*d) 4 ta  
e)6 ta 
4) Mehnat darslarida ishning sifati nimalarga bo’g’liq/ 
a) diqqatga 
b) tartibga 
c) gigienik qoidalarga rioya qilishga 

80 
 
*d) a,b,c,e 
e) kerakli jihozlarga 
5) “Telefon” ko’rgazmali qurolini yasash necha bosqichni o’z ichiga oladi? 
a) 10 
b)12 
c) 11 
*d) 13 
e) 15 
 
6)''Telefon ko'rgazmali qurolidan qaysi darslarda foydalansa bo'ladi? 
a) mehnat  
b) odobnoma 
c) tabiat 
*d) o’qish va ona tili 
e) matematika 
 
7) Sanoq sistemasi ko’rgazmali qurolidan  qaysi darslarda foydalaniladi? 
a) ona tili 
b) odobnoma 
c) o’qish 
*d) matematika 
e) tabiat 
 
8) Rezavor urug’lar , qush patlari, somon, bular qanday material? 
a) tabiiy 
b) ko’rgazmali 
c) moddiy 
*d) mahalliy 
e) milliy 
9) tabiiy materiallarni to’plashni qayerda amalga oshiriladi? 
a) yorug’ xonada 
b)qorong’u xonada 
c)nam havoda 
*d) yorug’ quyosh nurida 
e) oy nurida 
10) Osimliklarni quritish necha kun davom etadi? 
a) 4kun 
b) 5 kun 
c) 6kun 

81 
 
*d) 3 kun 
e) 7 kun 
 
11) Mehnat darslarida plastilin bilan ishlashning qanday ahamitati bor? 
a)oquvchilar qiziqishini oshirish 
b) ijodkorlik qobilyatini o’stiradi 
c) tejamkorlikni oshiradi 
*d) modellarni yasashni o’rgatadi 
e) plastilin bilan ishlash malakasini oshiradi 
 
12) Plastilinning necha xil turi bor? 
a) 3 
b)4 
c)6 
*d) 2 
e) 5