Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Bosim o‘lchashda qo‘llaniladigan issiqlik asboblari
Kichik absolyut bosimda yoki vakuumda molekulalarning 
erkin yurish uzunligini sistemaning geometrik o‘lchovlari opqali 
aniqlash mumkin, bunda gazning issiqlik o‘tkazish qobiliyati 
uning 
bosimiga 
bog‘liq 
bo‘ladi. 
Issiqlik 
o‘tkazuvchi 
manometrlarda ana shu hodisa asos qilib olingan. Bu bog‘lanish 
issiqlik o‘tkazuvchi manometrlarda gazlarning 1—104 Pa gacha 
bo‘lgan bosimlarini o‘lchashda qo‘llaniladi. Asbobning datchigi 
bosim o‘lchanayotgan idishga joylashgan temperatura kizitgich va 
o‘lchagichdan iborat. Temperaturani o‘lchaydigan asbob sifatida 
termopara yoki qarshilik termometri ishlatiladi. 
16.8-rasm. Termoparali 
manometrning prinsipial 
sxemasi. 
Termoparali manometrlarda o‘tkazgichning temperaturasi o‘lchanadi. 
Temperatura TEYK o‘lchanayotgan bosimning funksiyasi bo‘lgan termopara 
orqali o‘lchanadi. Termoparali manometrning prinsipial sxemasi 16.8-rasmda 
ko‘rsatilgan. Manometr qizdiruvchi element 1 va uning temperaturasini 
o‘lchaydigan termopara 2 dan iborat. Element tok manbai 3 dan qiziydi. 

---

90 
Termoparaning TEYK millivoltmetr (potensiometr) 4 orqali o‘lchanadi. Element 1 
. . . 200°S gacha qizishi mumkin. 
16.9-rasmda 
past 
bosimli 
issiqlik 
o‘tkazadigan manometrning sxemasi keltirilgan. 
U muvozanatlashtirilmagan ko‘prikdan iborat 
bo‘lib, unga STM dan stasionar ta’minot 
manbai kuchlanish beriladi.
Ko‘prikning uchta yelkasi R1, R2 va R3 
o‘zgarmas 
qarshiliklarga 
ega, 
R4 
esa 
o‘lchanayotgan bosim beriladigan kamerada 
joylashgan, 200°С gacha qizdirilgan volfram 
simdan iborat. Gaz bosimi o‘zgarishu bilan 
uning issiqlik o‘tkazuvchanligi o‘zgaradi, bu 
elektr qarshilik R4 ning o‘zgarishiga va, demak, 
ko‘prik muvozanati buzilishiga olib keladi.