Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Induktiv manometrlarning 
ishlash prinsipi g‘altak induktivligining tashqi 
bosim ta’sirida o‘zgarishiga asoslangan. Induktiv manometrlarning prinsipial 
sxemasi 16.5- rasmda tasvirlangan. U membranali sezgir element 3, unga 
biriktirilgan temir o‘zak 6 va temir o‘zakli induksion g‘altak 4 dan iborat. 
O‘lchanayotgan bosim naycha 1 orqali bo‘shliq 2 ga kelib membrana 3 ni bukadi, 
natijada o‘zak 6 g‘altak o‘zagi 4 ga yaqinlashadi. Shunday qilib, g‘altakning 
induktivligi o‘lchanayotgan bosimga proporsional o‘zgaradi. Datchik o‘lchash 
sxemasiga klemmalar 5 orqali ulanadi. 

---

88 
 
 
16.5-rasm. Induktiv manometr sxemasi 
Ionizatsion manometr
. Ionizatsion manometr (vakuummetr) larning ishlash 
prinsipi gaz molekulalarining qizdirilgan katod chiqaradigan elektron oqimi orqali 
ionlanishiga 
asoslangan. 
16.6- 
rasmda 
qizdirilgan 
katodli 
ionizatsion 
vakuummetriing sxemasi tasvirlangan. Vakuummetrning sezgir elementi sifatida 
uch elektrodli manometrik lampa ishlatiladi. Lampa balloni 1 o‘lchanayotgan 
muhit bilan ulangan. Ballonda volfram tola katod 2, to‘r 3 va anod-kollektor 4 
joylashgan. Katoddan chiqqan elektronlar musbat zaryadlangan anodga 
yaqinlashadi. Gaz bosimiga ko‘ra elektronlar o‘z yo‘lida ma’lum miqdordagi 
molekulalarni ionlaydi. Ionlar kollektor orqali yig‘ilib, anod toki va gaz bosimiga 
proporsional 
J
к
tokini hosil qiladi: 
,
к
P
J
К
J
a



(16.6) 
bu yerda
J
а
— anod toki; 
Р
— gaz bosimi; K — o‘zgartgich geometrik 
o‘lchovlariga va gaz tarkibiga bog‘liq bo‘lgan proporsionallik koeffitsiyenti.