Qarshi davlat universiteti o‘zbek tili va adabiyoti metodikasi kafedrasi

38-  mashq.  Sifatlarni  kо‘chiring.  Sо‘ng‘ra  quyida  berilgan  sifatlarniig  о‘zak 
YE 
a  affikslarini 
aniqlab, ularni jadval grafalariga namunadagidek yozing. 
 
 
 
Sifat 
Prefiks 
О‘zak 
Suffiks 
Baquvvat 
Ba- 
Quvvat 
- 
Amalmy 
 
Amal- 
Iy  
Badavlat 
Ba- 
Davlat 
- 
Badbashara 
Bad- 
Bashara 
- 
Boadzb 
Bo- 
Adab 
 
Bebaho 
Be- 
Baho 
- 
Serhosil 
Ser- 
Hosil 
- 
Ishchan 
- 
Ish- 
Chin 

---

Kuzgi 
- 
Kuz- 
Gi 
Bejirim 
Be- 
Jirim 
 
Noiloj 
No- 
Iloj 
 
Sezgir 
- 
Sez- 
Gir 
Tuzsiz 
- 
Tuz-  
Siz 
Chidamli 
- 
Chidam- 
Li 
Shishasymo
n 
- 
Shisha- 
SIMON 
Xalqchil 
- 
Xalq- 
CHYL 
Hamjihat 
Ham- 
Jihat 
- 
Tematik 
- 
Tema- 
Tik 
Bо‘lmag‘ur 
- 
Bо‘lma- 
Gur 
sо‘lg‘in 
- 
sо‘l- 
g‘in 
 
qisqa. 
- 
qis- 
 
q
a 
 
og‘ir 
- 
ol- 
 
g‘
t. 
 
chopqir 
- 
chop- 
 
qi
r 
 
turg‘un 
- 
tur- 
 
g‘
un^ 
 
ochiq 
- 
och- 
 
iq 
: 
 
yasama 
- 
yasa- 
 
c
ha ■, 
 
yetuk 
-,    - 
yet- 
 
u
k 
 
bilimdon 
: 
bilim- 
 
D
ON 
. 
qalbaki 
- 
qalb- 
 
a
ki 
 
ayolmand 
- 
ayol- 
 
m
and 
 
41-mashq. Talabi: quyida bо‘lgan buyruq faollariga-q,-oq,-qoq, (choq,-chak), choq-chiq.-ik-(yq), 
-uq,- uk affikslarining mosini qо‘yib, sifatlar yasang.  
NAMUNA: 
titro+q=titroq, 
yaltiro+q-yaltiroq, 
qol+oq=qoloq, 
tirish+qoq 
=tirishqoq, 
tо‘zg‘+oq=tо‘zg‘oq, zrin+choq=erinchoq, qizg‘an+chiq=qizg‘aichiq, yet+uk=yetuk. 
43-mashq.  Kompogentlari  vertikal  chiziqlar  bilan  ajratib  kо‘rsatilgan  qо‘shma  sifatlarni  imlo 
qoidasiga muvofiq (qо‘shib yoki ajratib) yozing.  
NAMUNA;  Omma+bop=ommabop,  baland+parvoz=balandparvoz,  malla+rang=mallarang, 
oyoq+yalang=oyoqyalang, pushti+rang=pushtirang, p u sh t i + r a n g l i = p u sh t i r a n g l i , t yo z + 
p i sh a r = t ye z p i sh a r,, sohib+jamol=sohybjamol, kabi. 
32-mashk,, Talabi:  gaplarni  о‘qib, qо‘shma  va takroriy sifat  formalarini topib  yozing. Ularning 
ma’no jihatidan farqini, yozilishini tushuntirib bering. 
NAMUNA:  mehnatsevar-qо‘shma  sifat,  qо‘shib  yoziladi,  ot  va  fe’lning  birikishidan  yasalgan, 
yolg‘iz oyoq- qо‘shma sifat, ajratib yoziladi, kul rang (ot+ot) rang belgisini bildiradi, ajratib yoziladi. 
SHо‘x-shо‘x- takroriy sifat, belgini kichraytiradi; kо‘m-kо‘k-juft sifat, rang-barang- juft sifat, turli xil 
rang, chiroyli kо‘rinishli rangni ifodalaydi. Qо‘shma sifat boshqa sо‘z turkumlaridan predmet belgisini 
bildiruvchi  sifatni  yuzaga  kyoltirsa,  juft  sifat  esa  yaqin  ma’noli  sо‘zlar,  takror  qо‘llangan,  birinchi 
bо‘g‘inni takrorlash  va  bir tovush orttirish  asosida sifatni  yuzaga keltiradi  va  belgini umumlashtirish, 
kuchaytirish, orttirish    ma’nolarini'  ifodalaydi. 
33- mashq. Talabi: gaplarni kо‘chiring. Otlashgan sifatlarni topib, tagini  chizing. Ularning otlik 
belgilarini va gapdagi funksiyasini aniqlang.