Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

Boshqa tarafdan qaralsa fizikaviy jarayonlar kimyoviy hodisalarga sabab bo‘ladi. Masalan: haroratning oshirilishi kimyoviy reaksiyalarning tez ketishiga; eritmadan elektr tokini o‘tishi elektro-lizga, ya’ni oksidlanish – qaytarilish reaksiyalarining sodir bo‘lishiga olib keladi. Ko‘pgina reaksiyalar ultratovush yoki nur tasiridagina sodir bo‘ladi.

Termodinamika – issiqlik energiyasi bilan boshqa tur energiyalar orasidagi munosabatlarni o‘rganadi.

Kundalik turmushda bir turdagi energiya ikkinchi bir boshqa tur energiyaga aylanadi. Masalan, metall parmalanganda parma qiziydi – mexanik energiyaning bir qismi issiqlik energiyasiga aylandi; elektr toki motorni harakatga keltiradi – elektr energiyasi mexanik energiyaga aylandi; ko‘mir yonganda issiqlik ajralib chiqadi – kimyoviy energiya issiqlik energiyasiga aylandi va x.z. Ammo bunda bir turdagi energiyaning qancha miqdori ikkinchi turdagi energiyaga aylanganligini bila olmaymiz. Buni bilishda termodinamika yordam beradi.

Termodinamikaning muhim vazifasi – tartibsiz harakatni iloji boricha tartibli harakatga aylantirish, issiqlik yordamida qanday qilib ko‘p ish bajarish mumkin – shuni hal qilish.

Ma’lumki, kimyoviy reaksiyalar, fizikaviy jarayonlar issiqlik ajralishi yoki yutilishi bilan boradi.

O‘zgarmas hajm yoki o‘zgarmas bosimda borayotgan qaytmas jarayonlarda doimiy haroratda ajralib chiqqan yoki yutilgan issiqlikning maksimal miqdori shu jarayonning issiklik effekti deyiladi.

Kimyoviy reaksiyadagi issiqlik effektini o‘rganuvchi termodinamikaning bir bo‘limi – termokimyodir.

Termokimyo – kimyoviy reaksiyalar issiqlik effektlarini; moddalarning bir agregat holatdan ikkinchiga o‘tishidagi issiqlik effektlarini, bir kristall holatdan boshqasiga o‘tishdagi energiya effektini; modda hamda sistemalar issiqlik sig‘imlarini o‘rganadi.