Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

Ishlatilishi. Bura ko‘pinga metallarni kovsharlashda, o‘tga chidamli shishalar olishda va analitik kimyoda moddalar analizida ishlatiladi.

Bor atomi yadrosi osonlikcha neytron biriktirib olish xususiyatiga ega. Shu sababdan bor birikmalari yadroviy energetikada yadro jarayonlarini susaytiruvchi sifatida ishlatiladi. Bor (Cr, Zr) kabi ko‘pchilik d -, va f - metallar bilan birikib yuqori xaroratga chidamli (2000-3000⁰C) va kimyoviy ta’sirga bardoshli boridlar xosil qiladi. Shu xossalariga asoslanib, ko‘pchilik boridlardan va qotishmalaridan reaktiv dvigatellar detallari, gaz turbinalarining parraklari tayyorlanadi. Ba’zi boridlar katalizator sifatida, elektron asboblarning katodlarini yasashda ishlaytiladi.

Boranlar raketa yoqilg’isi sifatida ishlatiladi.

Bor oksidi, bor tuzlari shisha tarkibiga qo‘shilganda (3-12% B2O3) kimyoviy barqaror va yuqori xaroratga bardoshli shisha turlari tayyorlanadi, borat kislota meditsinada ishlatiladi.

Bor bilan uglerod birikmasi borouglerod-karbonat xam deyiladi. Birikmalar yuqori haroratga bardoshli karboranli polimerlar ishlab chiqarishda ishlatiladi. Bor karbidi В₄С - yuqori xaroratga bardoshli (Т_суюкл = 2623⁰К). Juda katta qattiqlikka ega bo‘lgan modda. Azot bilan bor birikib boro nitrid (BN) ni xosil kiladi. Bor nitridining kattikligi olmos kattikligiga yakindir. Borazon metallarni kesishda ishlatiladi. Tibbiyotda ishlatilishi. Tibbiyotda bor birikmalaridan ortoborat kislota va bura tashkaridan ishlatish uchun antiseptik modda sifatida tavsiya etilgan. Ortoborat kislotaning lipidlarda yaxshi erishi lipid membranalari orkali xujayralarga tez kirib borishiga sabab bo‘ladi. Ana shu sababli oksillarning denaturatsiyasi ro‘y berib mikroorganizmlar xalok bo‘ladi.