Qarshi davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi davlat boshqaruvida inson resurslari

Mukofotlarning sinflashuvi. Inson oldida turgan vaziyatga duch kelar ekan, uni hal etish uchun oʻzini-oʻzi qiziqtirishi mumkin. Bu insonning oʻzida uning irodasi orqali paydo boʻladi. Ana shu qiziqish muvaffaqiyatga erishish, ishni oxiriga etkazib, yakuniy yutuq va ustunliklarga erishish, zamonaviy bilim va texnologiyalarni egallash, manfaatga intilish va hokazolarga boʻlishi mumkin. Shu bilan birga qiziqishni tashqi muhit, jumladan bevosita rahbar ragʻbatlar orqali uygʻotishi mumkin.
Tashkilot xodimlarini, shu jumladan davlat boshqaruvi xizmatchilarini ragʻbatlar orqali vazifani hal etishga undash – ekstravert qiziqtirish deb nomlanadi. Korxonada ishga qiziqtirish jarayonlari, masalan mukofotlash, farmoyish chiqarish, ijtimoiy e’tirof etish va hokazolar qiziqtirishning xuddi shu turiga taalluqlidir. Maqsadlarni oddiy ijrochilar uchun tushunarli holda etkazish, bu davlat xizmatchilarida ushbu maqsadlarga erishishda oʻzlarining rolini anglab etishlari, oʻz kuch-gʻayratlarini lavozimi va mutaxassisligiga oid, iqtisodiy va texnik vazifalarini bajarishga yoʻnaltirish, topshiriq bilan maqsad oʻrtasidagi bogʻliqlikni anglab etishlari hamda xodimlarning oʻz-oʻzini qiziqtirishlarini ta’minlash yuqori boʻgʻin rahbariyatining birinchi darajali vazifasidir.
Oʻzbekistonda davlat boshqaruvi xodimlari uchun koʻpgina bonuslar qoʻllaniladi. Inson resurslari – kadrlarning samarali faoliyatini tashkil etish uchun toʻlovlar nisbatan toʻliq erkinlikka ega. Ular ishlab chiqarish faoliyati xususiyatlariga, moliyaviy holatga va boshqa individual masalalarga asoslanib, tashkilot va korxonalar kadrlarni ragʻbatlantirish tizimini mustaqil ravishda ishlab chiqishlari mumkin. Tashkilotlar va muassasalarda qanday bonuslar mavjud, ularni qachon toʻlash mumkin va ular qanday soliqlarga tortiladi degan savollarga oʻquv qoʻllanmaning mazkur boʻlimidan javob topish mumkin.
Bonus tizimlari va moddiy ragʻbatlantirishning boshqa shakllarini oʻrnatish faqat davlat boshqaruvidagi tashkilot rahbari tomonidan amalga oshiriladi. Davlat xizmatchilariga bonuslarni berishning umumiy tartibi ma’muriyat va mehnat jamoasi oʻrtasida tuziladigan jamoaviy bitim bilan belgilanadi. Shu bilan birga, bonuslarni berishning barcha xususiyatlari, ularning miqdori va davlat xizmatchisining bonus olish shartlari “Bonuslar toʻgʻrisida”gi Nizomda belgilanadi. Shuningdek, ish beruvchi va xodim oʻrtasida tuziladigan mehnat shartnomasida belgilangan muayyan davlat xizmatchilariga bonuslar berishning individual tartibini belgilash mumkin. Agar davlat tashkilotida “Bonuslar toʻgʻrisida”gi Nizom mavjud boʻlsa, davlat xizmatchisi barcha zarur shartlar bajarilgan taqdirda ish beruvchidan bonuslarni toʻlashni talab qilishga haqli.