|
Qora energiya: 1998 yilda – olamshumul yangilik, qora energiya ochildi. Yulduzlar evolyutsiyasining oxirida portlaydilar. Shunda osmonning hech narsa ko’rinmaydigan qismida yorug’ chaqnash kuzatiladi. Bir necha kun davomida chaqnashning yorqinligi ko’p marta ortadi. Chaqnash maxsimumga yetganda esa asta sekin chaqnashlar kamayib boradi. Bu portlagan yulduz “O’ta yangi yulduz” deyiladi. “O’ta yangi yulduzlar”ning turlicha tiplari mavjud bo’lsada, astronomlar uchun eng qadrlisi Ia tipidagi yulduzdir. Astronomlar “O’ta yangi yulduz” dan kelayotgan yorug’lik oqimini o’lchash orqali yorug’lik oqimining vaqtga bog’lanishini ifodalovchi “Yorug’likning egriranishi”ni hosil qilishmoqchi.
Har qanday tezlanishli harakat kuch ta’sirida yo’z beradi.Olamni qanday kuch kengayishiga majbur qilmoqda? Qanday energiya gallaktikalarni tezroq harakat qilishga majbur qilmoqda.Bu kuchni qora energiya deb atasada u haqda hech qanaqa tushuncha mavjud emas. Qora energiya koinotda tekis taqsimlangan bo’lib,uning zichligi gallaktikaning ichi va tashqarisida bir xil. Zichlikning teng taqsimlanishi katta o’lchamli sistemalarda nafaqat modda bilan balki qora energiya bilan ham bog’lanmagan, bu oddiy va barion modda. Qora energiya aniq bo’lmagan substansiyadir, u o’z-o’zidan harakatlanib gallaktikalarni katta tezlikda uchishga majbur etadi.[12]
Koinotning katta tezlikda kengayayotganligining aniqlanishi hisobiga astronomlarga omad kulib boqdi. Qora energiya ularning yutug’idir. Bu substansiyani faqat teleskop yordamida o’rganish mumkin. Chunki ular o’lkan kosmik masofalardagina namoyon bo’ladi.Bu yerda fiziklarning detektor va tezlashgichlari ojiz. Astronomlar bu yutuqdan xursand bo’lishmadi. Chunki bu bilan muammo yechilmadi. Aksincha vaqt davomida sinalgan “standart portlash” modeli xavf ostida qoldi. Ko’pgina axborot agentliklari komik teleskoplar institutining professori Mario Livio bu holatdan chiqa olmay boshi garang bo’ldi degan xabar tarqatildi. “Holat juda murakkab va yoqimsiz deb e’tirof bildirdi.Men savolni to’g’ri quydikmi deb oylab qoldim”.
Hozirgacha qora energiyaning mavjudligiga va uning olamni kengayishiga majbur etishini inkor etuvchi skeptiklar mavjud. Bu kabi tezlanish bilan kengayish aqlga sig’maydigan darajada va u bo’lishi mumkin emas, aniq bir narsa ayta olishmayapti unda manfiy bosim borligini taxmin qilish hammasini “bo’shliqqa” ag’darish bilan teng anashu manfiy bosim moddada kuchni hosil qiladi, bu kuch esa gallaktikalarni kuchishiga, silkinishiga olib keladi. Lekin ”bo’shliq o’ziga xos jismdir. Fanga bu substansiya haqida hech narsa mavjud emas. Bo’shliq bu bo’shliqdir. Katta ilmiy xatosi kosmik doimiy orqali Eynshteynni bu jarayonga jalb etishdi. Agar doimiylikni yana tenglamaga kiritsak,u holda effekti hosil bo’ladi va u koinotni tezlanishi bilan kengaytiradi. Biroq kosmik doimiy fazo vaqt egrilanishini taxmin qiladi. Relektiv nurlanish xossasi esa bizning koinot yassi bo’lib,hech qanday egrilanish bo’lmaydi. Bu “qora” tarixda bir narsa aniq! Fazo vaqt va materia haqida yangi fundamental g’oyalar kerak. “Holat juda murakkab va yoqimsiz deb e’tirof bildirdi.Men savolni to’g’ri quydikmi deb oylab qoldim”.
Hozirgacha qora energiyaning mavjudligiga va uning olamni kengayishiga majbur etishini inkor etuvchi skeptiklar mavjud. Bu kabi tezlanish bilan kengayish aqlga sig’maydigan darajada va u bo’lishi mumkin emas, aniq bir narsa ayta olishmayapti unda manfiy bosim borligini taxmin qilish hammasini “bo’shliqqa” ag’darish bilan teng anashu manfiy bosim moddada kuchni hosil qiladi, bu kuch esa gallaktikalarni kuchishiga, silkinishiga olib keladi. Lekin ”bo’shliq o’ziga xos jismdir. Fanga bu substansiya haqida hech narsa mavjud emas. Bo’shliq bu bo’shliqdir. Katta ilmiy xatosi kosmik doimiy orqali Eynshteynni bu jarayonga jalb etishdi. Agar doimiylikni yana tenglamaga kiritsak,u holda effekti hosil bo’ladi va u koinotni tezlanishi bilan kengaytiradi. Biroq kosmik doimiy fazo vaqt egrilanishini taxmin qiladi. Relektiv nurlanish xossasi esa bizning koinot yassi bo’lib,hech qanday egrilanish bo’lmaydi.
Bu “qora” tarixda bir narsa aniq! Fazo vaqt va materia haqida yangi fundamental g’oyalar kerak. “Holat juda murakkab va yoqimsiz deb e’tirof bildirdi.Men savolni to’g’ri quydikmi deb oylab qoldim”.[15]
Hozirgacha qora energiyaning mavjudligiga va uning olamni kengayishiga majbur etishini inkor etuvchi skeptiklar mavjud. Bu kabi tezlanish bilan kengayish aqlga sig’maydigan darajada va u bo’lishi mumkin emas, aniq bir narsa ayta olishmayapti unda manfiy bosim borligini taxmin qilish hammasini “bo’shliqqa” ag’darish bilan teng anashu manfiy bosim moddada kuchni hosil qiladi, bu kuch esa gallaktikalarni kuchishiga, silkinishiga olib keladi. Lekin ”bo’shliq o’ziga xos jismdir. Fanga bu substansiya haqida hech narsa mavjud emas. Bo’shliq bu bo’shliqdir. Katta ilmiy xatosi kosmik doimiy orqali Eynshteynni bu jarayonga jalb etishdi. Agar doimiylikni yana tenglamaga kiritsak,u holda effekti hosil bo’ladi va u koinotni tezlanishi bilan kengaytiradi. Biroq kosmik doimiy fazo vaqt egrilanishini taxmin qiladi. Relektiv nurlanish xossasi esa bizning koinot yassi bo’lib,hech qanday egrilanish bo’lmaydi.
Bu “qora” tarixda bir narsa aniq! Fazo vaqt va materia haqida yangi fundamental g’oyalar kerak.[14]
Do'stlaringiz bilan baham: | 
