Qarshi davlat universitet ijtimoiy fanlar kafedrasi «tasdiqlayman»

2.Birinchi Prezident I.Karimov “Mafkuraviy maydon” tushunchasining shakllanish va namoyon bo‘lish xususiyatlari to‘g‘risida
Bugungi kunda insoniyat qo‘lida mavjud bo‘lgan qurol-yarog‘lar yer kurrasini bir necha bor yakson qilishga yetadi. Lekin hozirgi zamondagi eng katta xavf – insoniyatning qalbi va ongini egallash uchun uzluksiz davom etayotgan mafkuraviy kurashdir.
Endilikda yadro maydonlarida emas mafkura maydonlarida bo‘layotgan kurashlar ko‘p narsani hal qiladi².
Mafkuraviy maydonlar (poligon) bugungi kunda odamlarning qalbi va ongini egallashga qaratilgan turli g‘oyalarning sinov maydoniga aylanmoqda.
Odatda “poligon” (maydon) deganda qurol-aslaha va texnikani sinash, qo‘shinlarni harbiy tayyorgarlikdan o‘tkazish yoki harbiy sohada tadqiqot (tekshirish)lar olib borish uchun mo‘ljallangan maxsus maydon tushuniladi.
Tarixda o‘zga mamlakatlar chegaralarini zabt etish uchun ishlatiladigan urush qurollarini uzluksiz takomillashtirib borganligini bilamiz. U nayzalardan tortib, avtomat va zambaraklargacha, tank va pulemyotlardan tortib qit’alararo ballistik raketalargacha bo‘lgan murakkab qurollarni ham yaratdi. Bu qurollar bosib olinishi kerak bo‘lgan hududlar aholisini jismonan yo‘q qilishga qaratilgan edi.
Bugungi kunda esa, o‘zga mamlakatni zabt etish uchun esa ularning aholisini jismonan mavh etish shart emas. Buning uchun turli mafkuraviy ta’sir oqibatida insonni ongi va qalbini zabt etish uchun qulay vosita bo‘lib hisoblanmoqda. Muayyan aholining ongi va e’tiqodiga begona va yot g‘oyalarni singdirish uchun sinov maydoniga aylantiradi.
Birinchi Birinchi Prezidentimiz ta’kidlaganidek, hozirgi davr g‘oyaviy qarama-qarshiliklar murakkab tus olgan, mafkuraviy poligonlar yadro poligonlaridan ham xavfliroq bo‘lib borayotgan davrdir. Xususan, mamlakatimiz ichkarisida o‘zlarining zararli g‘oyalarini tarqatishga harakat qilgan, yoshlarni chalg‘itish, ongini zaharlash, ular yordamida mamlakatni taraqqiyot yo‘lidan chetlatib yuborishni maqsad qiladigan “Vahhobiylar” va “Hizbut tahrirchilar” kabi buzg‘unchi kuchlarni ko‘rsatish mumkin.
Bugungi kunda muxolifat kuchlar mafkura poligonlarida o‘zlarining g‘arazli manfaatlarini ifoda etayotgan turli tajovvuzkor g‘oyalarni sinovdan o‘tkazmoqdalar.
Ayniqsa, bugungi kunda aholining bir qatlamini ayniqsa yoshlarni qarashlarini o‘zlariga ma’qul bo‘lgan yo‘nalishga o‘zgartirish uchun buzg‘unchi g‘oyalar, diniy ekstrimizm, axloqsizlik kabi illatlarni singdirishga qaratilmoqda.
Milliy istiqlol mafkurasi o‘zining mazmun-mohiyati bilan ana shu kabi mafkuraviy tajovvuzlarga qarshi tura oladigan yoshlarni tarbiyalashga xizmat qiladi. Bu borada barcha fuqarolarni ogohligi, faolligi muhim ahamiyat kasb etadi.
Bugungi kunda muxolifat kuchlar g‘arazli geosiyosiy maqsadlarga erishish yo‘lida mafkuraviy ta’sir o‘tkazishning eng avvalo “Bo‘lib tashlab hukmronlik qil” degan qadimiy tamoyilga amal qilishga urinishini ta’kidlash zarur.
Bu tamoyilni ro‘yobga chiqarishning birinchi yo‘li mamlakat ichida ijtimoiy parokandalikni keltirib chiqarishdir. U jamiyat hayotining ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy sohalarida o‘ziga xos ko‘rinishda namoyon bo‘lmoqda.
Masalan, O‘zbekistonga nisbatan bir usul o‘tish davridagi ijtimoiy, iqtisodiy qiyinchiliklarni bo‘rttirib ko‘rsatish orqali aholining mavjud holatdan noroziligini uyg‘otishga urinish kabi harakatlarda namoyon bo‘ldi.
Bu yo‘lda diniy omildan foydalanishga urinishlar ham kuzatildi.
“Bo‘lib tashla, hukmronlik qil” tamoyilining ikkinchi yo‘li mintaqa davlatlari o‘rtasida turli ziddiyatlarni yuzaga keltirishdir. Bu yo‘lning eng keng tarqalgan usuli go‘yoki mintaqada gegemonlikka davogar bo‘lgan davlat borligini asoslashdir.
Natijada ikkinchi asosiy maqsadga – ya’ni muayyan zaiflashtirish orqali o‘zini “ittifoqchisiga” aylantirishga erishishdir.
“Bo‘lib tashla va hukmronlik qil” tamoyilini amalga oshirishning uchunchi yo‘li xalqaro maydonga muayyan mamlakat haqida noto‘g‘ri, noxolis tasavvurlarni shakllantirishdir. Xalqaro munosabatlar maydonidan ayrim mamlakatlarning vaqti-vaqti bilan “quvg‘in” qilinib turilishi ana shunday harakatlar natijasidir.
Ikkinchi yana bir mintaqada gostrategik manfaatlarni amalga oshirishga xizmat qiladigan tamoyil bu imtiyozli hamkorlikni belgilashdan iboratdir.
Ma’lumki har bir davlat qaysi bir davlat bilan madaniy, diniy, lisoniy, iqtisodiy sabablar bilan hamkorlik qilishi mumkin. Bu tabiiy holat albatta. Biroq gap “imtiyozli hamkorlik”dan mintaqa davlatlari o‘rtasida ayirmachilikni shakllantirish yoki g‘arazli maqsadlarni ko‘zlash “no’maqbul” davlatlarni imkoniyatlarini cheklash yo‘lida foydalanish haqida gap bormoqda. Asosiy maqsad esa muayyan mintaqada ta’sir o‘tkazish uchun plasdarmga ega bo‘lishdir.
Bunday plasdarmga ega bo‘lishga intilish esa, o‘z navbatida ushbu mintaqaning geostategik imkoniyatlari bilan belgilanadi.
“Bekorga shudgorga quyruq na qilur” deganlaridek imtiyozli hamkorni belgilashda ana shunday uzoqni ko‘zlovchi g‘arazli geostrategik maqsadlar yotishini ham unutmaslik kerak.
Bunga misol sifatida Sobiq Sovet Ittifoqining Kuba davlatidan mintaqaga revolyutsiyani eksport qilish uchun foydalanishga uringani misol bo‘la oladi.
Mafkuraviy ta’sir haqida gap ketar ekan, uni aniqlash va xususiyatlarini yaqqol ko‘rsatish uchun Birinchi Prezident I.Karimov tomonidan ilmiy siyosiy muomalaga kiritilgan bir qator tushunchalarni qayd etish lozim.
Ana shu tushunchalarni mazmunini oydinlashtirganda hozirgi dunyoda kechayotgan mafkuraviy jarayonlarning xususiyatini yaqqolroq tasavvur qilish imkoniyati tug‘iladi.
Ana shunday tushunchalardan biri mafkuraviy immunitet tushunchasidir. Mafkuraviy immunitet so‘zi – lotincha so‘zdan olingan bo‘lib, biror narsadan qutilish, ozod bo‘lish degan ma’noni bildiradi.
Shaxs, ijtimoiy guruh, millat yoki jamiyatni turli zararli g‘oyaviy ta’sirlardan himoyalashga xizmat qiladigan vositadir.