|
3.Mafkuraviy immunitet va uni shakllanish
omillari
Immunitet tibbiy tushuncha bo‘lib u, organizmning doimiy ichki barqarorligini saqlashga va turli tashqi zararli ta’sirlardan, infeksiyalardan himoya filishga qodir bo‘lgan reaksiyalari tushuniladi.
Soddaroq qilib aytganda immunitet organizmning o‘z-o‘zini turli kasalliklardan himoya qila olish qobiliyatidir. Mafkuraviy immunitet deganda esa har qanday reaksion, buzg‘unchi g‘oyaviy ta’sirlarga bardosh bera oladigan yoshlarni tarbiyalash vositasi tushuniladi. Ma’naviy barkamol irodasi baquvvat iymoni butun, e’tiqodi mustahkam bo‘lgan inson shaxsini tarbiyalashda mafkuraviy immunitetni roli juda kattadir.
Odamning ma’naviyatiga tahdid soladigan xavf-xatarlar va ulardan o‘zini himoya qilish ko‘nikmalari ta’lim-tarbiya, ota-ona o‘gitlari, hayotda yaxshi-yomonni ko‘rishi va bilishi jarayonida shakllanib boradi.
Mafkuraviy immunitet – inson bolasining ma’naviy sog‘ligini himoya qiluvchi g‘oyaviy qalqon vazifasini bajaradi.
Shularni hisobga olib Birinchi Prezident Islom Karimov:
“Farzandlarimiz yuragida ona Vatanga, boy tariximizga, ota-bobolarimizning muqaddas diniga sog‘lom munosabatni qaror toptirishimiz, ta’bir joiz bo‘lsa, ularning mafkuraviy immunitetini kuchaytirishimiz zarur.
Yoshlarimiz milliy ildizlari baquvvat, dunyoni chuqur anglaydigan, zamon tarqqiyoti bilan barobar qadam tashlaydigan insonlar bo‘lib yetishsin. Ana shunda johil aqidaparastlarning “da’vati” ham, biz uchun mutlaqo begona g‘oyalar ham ularga o‘z ta’sirini o‘tkaza olmaydi” degan edi1.
Mafkuraviy immunitet o‘z-o‘zidan namoyon bo‘lmaydi.
Mafkuraviy immunitet tizimining birinchi asosiy elementi bu bilimdir. Shunday ekan, mafkuraviy immunitet tizimidagi bilimlar obyektiv, voqelikni to‘g‘ri va to‘liq aks etishi, inson ma’naviyatini boyitishi, xalq va jamiyat taraqqiyotiga xizmat qilishi lozim.
Ular o‘z mohiyat e’tiboriga Vatan va xalq manfaatlari bilan uzviy bog‘liq bo‘lmog‘i lozim.
Mafkuraviy immunitet tizimini ikkinchi asosiy elementi ana shu bilimlar asosida shakllanadigan qadriyatlar va baholar tizimidir.
Qadriyatlar tizimi mafkuraviy immunitetning imkoniyatlarini belgilab beradi va zararli g‘oyalarga qarshi himoya-qalqon vazifasini bajaradi.
Mafkuraviy immunitetning uchinchi muhim elementi ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, madaniy va ma’rifiy sohalardagi vazifalar bilan bog‘liq. Ana shu sohalarda aniq maqsadlar tizimi bo‘lmasa inson, millat yoki jamiyat mafkuraviy tayziqlarga bardosh berishi qiyin bo‘ladi. Mafkuraviy immunitet tizimini shakllantirishda mafkuraviy profilaktikaning o‘rni katta.
U o‘z mohiyatiga ko‘ra yot, buzg‘unchi g‘oyalarning kirib kelishining oldini olish va ularni yo‘qotishga qaratilgan chora-tadbirlar majmuini o‘z ichiga oladi.
Demak mafkuraviy profilaktika xilma-xil shakllarda ijtimoiy institutlar tomonidan amalga oshiriladigan g‘oyaviy-tarbiyaviy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy-ma’rifiy ishlar majmuini qamrab oladi.
“Millat bor ekan, milliy davlat bor ekan, uning mustaqilligi va erkinligiga, an’ana va urf-odatlariga tahdid soladigan, uni o‘z ta’siriga olish va uning ustidan hukmronlik qilish, uning boyliklaridan o‘z manfaati yo‘lida foydalanishga qaratilgan intilish va harakatlar doim saqlanib qolishi muqarrar” deb yozgan edi Birinchi Birinchi Prezidentimiz . Shunday ekan, voyaga yetayotgan farzandlarimizni ma’naviy barkamol, irodasi baquvvat, kuchli, mafkuraviy immunitetga ega shaxs sifatida tarbiyalash, ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot barpo etishning asosiy shartlaridan biri bo‘lib qolaveradi.
Xulosa
XX asrning oxirida jahon xaritasida keskin o‘zgarishlar sodir bo‘ldi. Sobiq Ittifoq parchalanib, uning o‘rnida mustaqil davlatlar shakllandi.
Markaziy Osiyoda ro‘y berayotgan g‘oyaviy jarayonlar va bu mintaqaga nisbatan mafkuraviy tahdidlar ana shu o‘zgarishlar bilan chambarchas bog‘liqdir.
Hozirgi davrning geopolitik maqsadalari, mafkuraviy siyosat shakllari, jumladan, ularning bunyodkorlik yoki buzg‘unchilik xususiyatlari tasodifiy hodisalar emas, aksincha, obyektiv shart-sharoitlarga va subyektiv omillarning xarakteriga mos keladi, bu birinchidan.
Ikkinchidan, jahonni xususan Markaziy Osiyoni mafkuraviy bo‘lib olishga urinishlarning asosida muayyan ijtimoiy-siyosiy va iqtisodiy geopolitik manfaatlar yotadi.
Xalqlarni ma’naviy mafkuraviy qaram qilib olishga bo‘lgan harakatlar hozirgi davrning asosiy xususiyatidir.
Uchinchidan Markaziy Osiyodagi mafkuraviy jarayonlar mintaqa davlatlarining har birining nafaqat o‘z ichki imkoniyatlaridan, balki tashqi omillardan ham oqilona foydalanishni taqoza qiladi.
Xullas, bugungi kunda globallashuv mintaqadagi barcha mamlakatlarning qon-qardoshligini, ma’naviy-ruhiy yaqinligini hamda xavfsizligini mustahkamlashda turli mafkuraviy ta’sirlarga qarshi kurashni kuchaytirishda, umummintaqaviy birlikni ahamiyati oshib borishini taqazo qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
