Qarshi davlat universitet ijtimoiy fanlar kafedrasi «tasdiqlayman»

Fоянинг намоён бўлиш хусусият- лари

Ижтимоий воқеликнинг инъикоси

Муайян мафкура учун асос бўлиши

Бирон-бир фаразни ифодалаш

9-чизма.
Fоя ва мафкура тушунчаларининг
фалсафий шакллари ва кўринишлари

Монизм - оламнинг асоси ягона, битта дея таълим берувчи йўналиш		Плюрализм - оламнинг асосида кўп нарсалар ётиши ҳақидаги ғояларни илгари сурувчи таълимот
Дуализм - оламнинг ибтидоси ҳам руҳий илоҳий, ҳам моддий асосга эгалиги ҳақидаги таълимот		Идеализм - олам ва одамнинг яралиши, яшаши, ривожланиш хусусиятлари, борлиқ ҳамда йўқлик масалаларида руҳий тамойилларни мутлоқлаштириш
Материализм - олам ва одам, борлиқнинг яшаши, ривожланиши масалаларида модда (материя), унинг хоссаларини мутлақлаштириш		Теизм - илоҳийликни мутлақлаштириш Атеизм - даҳрийликни мутлақлаштири

10-чизма
Ҳар қандай мафкура муайян ғояга ишонтириш, уюштириш, сафарбар этиш, маънавий-руҳий рағбатлантириш, ғоявий тарбиялаш, ғоявий иммунитетни
ҳосил қилиш, ҳаракат дастури бўлиш каби асосий вазифаларни бажара
олсагина, амалий самара бериши мумкин.

Дунёқарашни шакллантириш		Уюштириш		Сафарбар этиш
Муайян ғояга ишонтириш				Маънавий рағбатлантириш
		Мафкуранинг асосий вазифалари
Ҳаракат дастури бўлиш				Фаолият мезони бўлиш
Fоявий иммунитетни шакллантириш		Эътиқодни шакллантириш		Fоявий тарбиялаш

Аслида, менинг назаримда, одамнинг қалбида иккита куч -
бунёдкорлик ва вайронкорлик ҳамиша ўзаро курашади.
Ислом Каримов.
“Кластер” методи

		Бунёдкор мафкуралар				Вайронкор мафкуралар
Прогрессив							Регрессив
			Мафкуранинг
Либерал (эркин)			инсон ва жамиятга				Мустабид (тоталитар)
таъсир қилиш хусусиятларига
Тадрижий (эволюцион)			кўра намоён бўлиш шакллари				Инқилобий (революцион)
Реал (амалий)							Утопик (ҳаёлий)
	Ижобий натижа берадиган мафкуралар			Салбий натижа берадиган мафкуралар

12-чизма.

Яккаҳокимликка интилган, мутлақ ҳақиқатни даъво қиладиган мафкуранинг истиқболи йўқ. Чунки у яккаҳокимлик ўрнатиш баробарида ўзини бойитиб борадиган манба - фикрлар ранг-баранглиги ва қарашлар хилма-хиллигидан узулиб қолади. Муайян гуруҳ ёки партия ғоялари ҳукмрон мафкурага айланса, ҳурфикрлик, виждон эркинлиги ва қарашлар хилма-хиллиги чекланади, мутлақ ҳақиқатга эгалик даъвоси, мустабидлик тамойиллари кучаяди.

13-чизма.
Бунёдкор ғоялар

Озодлик		Мустақиллик
Тинчлик		Адолат
Тенглик		Ҳамкорлик
Дўстлик		Бирдамлик
Ҳурфикрлик		Маърифатпарварлик
Бағрикенглик		Халқпарварлик
Ватанпарварлик		Инсонпарварлик

Бунёдкор ғоялар тараққиётга хизмат қилади,

жамият ва инсонни эзгуликка ундайди.
14-чизма
Инсоният тарихи Fоялар тарихидир
Fоя - инсон тафаккури маҳсули

Бунёдкор ғоялар		Вайронкор ғоялар
халқпарварлик, тинчлик, озодлик, ҳурфикрлилик, дўстлик, биродарлик, тенглик, бағрикенглик, тараққиёт ва ҳ.к.		ақидапарастлик, диний фанатизм, терроризм, босқинчилик, фашизм, шовинизм, жаҳолатпарастлик, большевизм ва ҳ.к.

15-чизма
Мафкуранинг мақсадлари

муайян ғояга ишонтириш		маънавий-руҳий рағбатлантириш
уюштириш		ғоявий тарбиялаш
сафарбар этиш		ғоявий иммунитетни шакллантириш
		ҳаракат дастури бўлиш

16-чизма
Вайронкор ғоялар

Мустабидлик		Босқинчилик
Террорчилик		Ақидапарастлик
Жаҳолатпарастлик		Ирқчилик
Миллатчилик		Маҳаллийчилик
Ватансизлик		Ёвузлик

Вайронкор ғоялар жамият, халқ ва давлат-
ларнинг таназзулига сабаб бўлади, ғайри-
инсоний мақсадларга хизмат қилади.
17-чизма
Ҳозирги замонда инсон қалби ва онги учун
курашнинг намоён бўлиш хусусиятлари

Бугунги дунёнинг мафкуравий манзараси ўзгариб бормоқда		Мафкуравий жараёнларнинг глобаллашуви рўй бермоқда
Жаҳон майдонларини мафкуравий жиҳатдан бўлиб олишга уринишлар кучаймоқда		Кўп қутбли дунёнинг мафкуравий тизими тўла барқарорлашмагани аниқ бўлиб бормоқда
Геополитик мақсадлар ва мафкуравий сиёсат уйғунлашмоқда		Ўрта Осиё минтақасидаги мафкуравий жараёнлар мураккаблашмоқда
Мустақилликни қўлга киритган давлатларда янги мафкуравий тамойиллар аҳамияти тобора ортмоқда		Мустақил Ўзбекистон ўзига хос миллий истиқлол мафкурави тамойиллари асосида яшамоқда

«Халқимиз оммавий ахборот воситаларидан мамлакатимиз ва хорижда содир бўлаётган воқеалар тўғрисида холис ва тезкор ахборотлар
олишни... кутади».
И.А.Каримов, 2005 йил 28 январда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма мажлисидаги маърузаси, 52-бет.
18-жадвал
Жахон майдонларини мафкуравий жиµатдан
бўлиб олишга уринишлар

Буюк давлатчилик гегемонизми асосида
Диний мансубликка
кўра
Этник бирлик ва қадриятларга таянган
µолда
Собиқ иттифоқни
тиклаш даъволариасосида
Ахборот воситаларини қўллаш орқали
Универсал технология-ларни қўллашасосида
Бугунги дунёда іоявий таъсир ўтказиш имкониятлари тобора кенгаймоқда. Бирон–бир µудуд ёки мамлакатда пайдо бўлаётган іоялар тез фурсатда бутун жаµонга ёйилмоқда. Натижада одамзод маълум бир давлатлар ва сиёсий кучларнинг манфаатларига хизмат қиладиган турли мафкуравий марказ-ларнинг муттасил босимини доимий сезиб яшамоқда.

19-чизма
Ҳозирги замонда инсон қалби ва
онги учун кураш

Бугунги дунёнинг мафкуравий манзараси		Мафкуравий жараёнларнинг глобаллашуви
Геополитик мақсадлар ва мафкуравий сиёсат		Ўрта Осиё минтақасидаги мафкуравий жараёнлар

Жаҳон майдонларини мафкуравий жиҳатдан

бўлиб олишга уринишлар

Буюк давлатчилик геомонизми асосида

Диний мансублик асосида
Этник бирлик асосида
Собиқ ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий бирлик асосида