Qaraqalpaqstannıń ruwxıy mádeniyatın oqıtıwda Berdaq shayırdıń «Shejire» shıǵarmasınıń áhmiyeti

 «Kishi toparlarda islew» 

Kishi toparlarda islew oqıwshınıń iskerligin asıradı, hár biri ushın sáwbette 

qatnasıw  huqıqın  beredi,  bir-birinen  úyreniw  imkanı  tuwıladı,  basqalar  pikirin 

qádirlewge úyretedi. 

Qollanıw usılı 

1.

 

Jumıstı  tańlaw.  Temaǵa  baylanıslı  mashqala  sonday  tańlanıwı  kerek, 

nátiyjede  oqıwshılar  onı  úyreniw  (orınlaw)  ushın  dóretiwshilik  iskerlik 

kórsetiwleri zárúr boladı hám wazıypalar belgilep alınadı. 

2.

 

Zárúriy  tiykar  jaratıw.  Oqıwshılar  kishi  toparda  qatnasıwları  ushın 

tańlanǵan  jumıs boyınsha jeterli bilim, kónlikpege iye bolıwları kerek. 

3.

 

Topardı  qáliplestiriw.  Ádette,  hár  bir  toparda  3-5  oqıwshı  boladı 

(ayrım jaǵdaylarda bunnan kem yamasa kóp bolıwı múmkin). Eger toparda islew 

qandayda  bir  belgili  hújjet  tayarlawdı  talap  etse,  2-3  adamlıq  topar  dúzilgeni 

maqul.  Topar  quramı  máseleniń  áhmiyetliligi,  klasstaǵı  oqıwshılar  sanı,  olardıń 

bir-biri menen óz-ara háreketine baylanıslı halda ózgeredi. Eń jaqsısı, «getrogen» 

topar  shólkemlestiriw.  (jınısı,  ózlestiriw  dárejesi  hám  basqa  belgiler  tiykarında). 

Toparda  islew  oqıwshılar  ortasında  wazıypalardı  anıq  bólistiriwge  tiykarlanadı. 

(Mısal ushın, bir oqıwshı múnásibetti basqaradı, ekinshisi jazıp baradı, úshinshisi 

                                                 

1

  Ishmuhаmеdоv  R.,  Аbduqоdirоv  А.,  Pаrdаеv  А.  Tа’limdа  innоvaciоn  tехnоlоgiyalаr    (tа’lim  

muаssаsаlаri  pеdаgоg-óqituvchilаri  uchun  аmаliy tаvsiyalаr). –T.: “Istе’dоd” jаmġаrmаsi, 2008. –

180 b. 

---

 

47 

spiker  (sárdar)  rolin  óteydi  hám  t.b.  ).  Klasstı  toparlarǵa  ajıratıw,  usınıs  yamasa 

esap boyınsha ámelge asırıladı.  

4.

 

Anıq jol-jorıq kórsetiw.   Oqıwshılarǵa jumıstı orınlaw ushın ıqsham 

tárizde  anıq  túsinik  beriledi.  Oqıtıwshı  toparlardıń  islew  tezligi  túrlishe  bolıwın 

esapqa  alǵan  halda  waqıt  shegarasın  aytadı.  Toparlar  kerekli  material  hám 

maǵlıwmatlar  menen  támiynlenedi.  Oqıwshılar  is  baslawları  ushın  wazıypalardı 

túsinip jetkenlikleri tekseriledi. 

5.

 

Qollap-quwatlaw  hám  baǵdarlaw.  Oqıtıwshı    toparlar  tuwrı  islep 

atırǵanlıqların  baqlap  baradı.  Olarǵa  zárúrlik  tuwılsa  járdem  beredi,  toparlarǵa 

tásir  ótkerilmeydi.     

6.

 

Kórip shıǵıw hám bahalaw.  Toparlarda jumıs juwmaqlanǵannan soń, 

onıń  nátiyjeleri  boyınsha  maǵlıwmat  beriledi.  Bunıń  ushın  hár  bir  topar  óz 

sárdarın  belgileydi.  Zárúrlik  tuwılsa,  jumıs  nátiyjeleri  boyınsha  pikirlerdi 

oqıtıwshı jazıp baradı. Eń áhmiyetlisi, topar sheshiminiń tiykarlanıwı anıqlastırılıp 

alınıwda.  Eger  waqıt  jeterli  bolsa,  belgili  pikirdi  tiykarlawda  toparlar  bir-birine 

soraw  beriwleri  múmkin,  onıń  nátiyjeleri  oqıtıwshı  tárepinen  bahalanadı.  Bunda 

jumıstı tuwrı hám anıq orınlaw, waqıt sarıplaw tiykarǵı ólshem bolıp esaplanadı. 

1