Qaraqalpaqstannıń ruwxıy mádeniyatın oqıtıwda Berdaq shayırdıń «Shejire» shıǵarmasınıń áhmiyeti

«Debatlar» usılı 

  «Debatlar»  tiykarında  sabaqtı  shólkemlestiriwden  tiykarǵı  maqset 

mashqala sheshimin tabıwda oqıwshı óz qatnasıwınıń tuwrı ekenligine basqalardı 

isendiriw  bolıp  tabıladı.  Óz  pikirin  anıq  hám  ápiwayı  bayan  etiw,  bunıń  ushın 

tuwra dáliyl hám sheshim tabıw kónlikpelerin qáliplestiriwde «debatlar» nátiyjeli 

metod bolıp esaplanadı.  

Metodikalıq usınıslar: 

«Debatlar»  temanı  rezolyutsiya  kórinisinde  táriyplewi  kerek.  Sebebi 

rezolyutsiya hár dayım payda  bolǵan halattı ózgertiwdi talap etedi.  

«Debatlar» ótkeriw tártibi 

1.

 

Oqıtıwshı  hám  debat  qatnasıwshıları  klasstan  orın  iyeleydi.  Qolay 

bolıwı  ushın  rezolyutsiyanı  qollap-quwatlawshılar  oqıtıwshınıń  oń  tárepine, 

qarsılar shep tárepine jaylasadı.  

2.

 

Oqıtıwshı  qarap  shıǵılatuǵın  temanı  hám  rezolyutsiya  variantların 

bayan etedi, sózge shıǵıwshılar ushın waqıt belgileydi. 

3.

 

Oqıtıwshı dáslep rezolyutsiyanı qollap-quwatlaytuǵınlarǵa sóz beredi, 

onnan soń konstruktiv argumentlerdi bayan etiwdi soraydı. Ol óz pikirin jeterlishe 

dáliyller  menen  tiykarlap  beredi.  İlajı  bolsa,  sózge  shıǵıwshılar  tártibin  hár  bir 

topar  aǵzaları  ushın  aldınnan  belgilegen  maqul.  Oqıtıwshınıń  járdemshisi  sózge 

shıǵıwshı ushın waqıt tamam bolǵanlıǵın esletip turadı.  

4.

 

Oqıtıwshı birinshi topardıń ekinshi oqıwshısına sóz beredi, soń ekinshi 

topardıń ekinshi oqıwshısı óz pikirlerin rezolyutsiya boyınsha bayan etedi.  

---

 

49 

5.

 

Keyingi  basqıshta  hár  bir  qatnasıwshıǵa  qarsı  táreptiń  dáliyllerin 

biykar etiw hám olardıń sın (kritikaǵa)pikirine juwap beriw protsessi dawam etedi.  

6.

 

Pikir  alısıw  dawamında  jańa  dáliyllerdi  keltiriw  múmkin  emes. 

Qarsılıq  pikir  bildiriwdi  hár  dayım  rezolyutsiyaǵa  qarsı  tárep  wákilleri  baslap 

beredi.  

7.

 

Oqıwshılar  bul  basqıshta  rezolyutsiyaǵa  qarata  belgili  bir  orındı 

iyelewdi  bayan  etedi.  Oqıtıwshı  bul  sebeplerdi  klass  taqtasına  jazıwı  múmkin. 

Oqıwshılar bul sebeplerge tiyisli juwap beriwleride múmkin. 

8.

 

Debat sabaq sońında oqıwshılar qarsı tárep qabıl etken rezolyutsiyanıń 

engiziliw  nátiyjesin  bahalawı  kerek  boladı.  sonday  aq,  hár  eki  tárepten  ortaǵa 

taslanǵan  qaraslardı  turmısqa  engiziw  jámiyet  ushın  paydalı  yamasa  zıyanlı 

ekenliginede pikirler bildiriliwi múmkin.  

Usı  jerde  biz  mashqalalaı  jaǵdaydı  payda  etiw  hám  onı  analizlew  jolların 

kórip  shıǵıw  maqsetinde  bir  saatlıq  sabaq  islenbesin  mısal  retinde  keltirip  ótiwdi 

maqul kórdik.