Qaraqalpaqstan awil xojaligi ham agrotexnologiyalari instituti

Samarqand wálayatı — (1938- jıl 15- yanvarda islengen) maydanı 16, 8 mıń kvadrat kilometr bolib, 2718, 7 mıń kisi jasaydı. wálayat aymaǵında 14 awıl rayonı (Bulung'ur, Lágen-°v' Ishtixon, Úlkenqo'rg'on, Narpay, Nurobod, Oqdaryo, ayariq. Tómenderg'om, Paxtashı, Samarqand, Toyloq, Urgut, vo shrobod) hám 1 1 qala (Bulung'ur, Jomboy, Juma, Jumıs-Úlkenqo'rg'on, Nurobod, Oqtosh, Payariq, Samarqand, Shelek) bar. wálayat orayı Samarkand qalası bolıp tabıladı.
Sirdaryo wálayatı — (1963- jıl 16 - fevralda islengen] maydanı 4, 3 mıń kvadrat kilometr bolıp, 653, 6 mıń kisl jasaydı. wálayat quramında 9 awıl tiimani (Boyovut, Gulis] ton, Miynetobod, Xatkerobod, Oqoltin, Sayxunobod, SirdaryoJ Xovos, Sharof Rashidov) hám 5 qala (Baxıt, Gulistoi Sirdaryo, Shıyrın, Jańaycr) bar. wálayat orayı Gulistoi qalası bolıp tabıladı.
Surxondaryo wálayatı — (1941- jıl 6 - martda islengen] maydanı 20, 1 mıń kvadrat metr bolıp, 1774, 4 mıń kishi wálayat aymaǵında 14 awıl rayonı (Sıyaq, Bandixonj Boysun, Denov, Jarqo'rg'on, Muzrabod, Altınsoy, Tárepke-] Aziya, Termiz, Uzın, Sherobod, Kebirshi, Qıziriq, Qum-qo'rg'on) hám 8 qala (Boysun, Denov, Jarqo'rg'on, miz, Sharg'un, Sherobod, Kebirshi, Qumqo'rg'on) mavjiu wálayat orayı Termiz qalası bolıp tabıladı.

Tashkent wálayatı — (1938- jıl 15- yanvarda islengen] maydanı Tashkent qalası menen birge esaplaǵanda 15, 6 mıń kvadi kilometr bolıp, 2384, 6 mıń kisi jasaydı. wálayat quramında 15 awıl rayonı (Bekobod, Bo'ka, Bostanlıq, Záńgiota, Oqqo'i g'on. Ahangaran, Parkent, Pskent, Tashkent, Chinoz, Yuqoi Chirchiq, Jańayol, Orta Chirchiq, Qibray, Tómen Chirchiq) hám II ta qala (Angrcn, Bekobod, Bo'ka, Soldatskiy, Kclcs, Almalu Ahangaran, Oqqo'rg'on, Parkent, Pskent, To'ytepa, Chino: Chirchiq, Jańaobod, Jańayol, Ǵázzelkent) bar. viioys orayı Tashkent qalasında jaylasqan.
Ferǵana wálayatı — (1938- jıl 15- yanvarda tashkil etilgai maydanı 6, 7 mıń kvadrat kilometr bolıp, 2709, 3 mıń kisl jasaydı. wálayat quramında 15 awıl rayonı (Beshark Bag'dod, Buvayda, Dang'ara. Jazyovon, Oltiariq, Oxun| babayev, Rishton, So'x, Taslaq, Uchko'prik, Farg'om Ayralıq, Ózbekstan, Quva) hám 9 qala (Ferǵana, Mai g'ilon, Quva, Quvasoy, Qo'qon, Beshariq, Rishton, Yaypar Hamza) bar. wálayat orayı Ferǵana qalası bolıp tabıladı.
Xorezm wálayatı — (1938- jıl 15- yanvarda tashkil etilgai maydanı 6, 1 mıń kvadrat kilometr bolıp, 1350, 1 mıń kisl jasaydı. wálayat aymaǵında 10 awıl rayonı (Bog'ot, GUI lan, Urǵanch, Xiva, Mıńasp, Xonqa, Shovot, Jańaariql
Jańabozor, Qosko'pir) hám 3 qala (Drujba, Urǵanchj Xiva) bar. wálayat orayı Urǵanch qalası bolıp tabıladı.
Qashqadárya wálayatı — (1943- jıl 20 - yanvarda islengen] maydanı 28, 6 rqing kvadrat kilometr bolıp, 2215, 8 mıń kisi. wálayat aymaǵında 14 awıl rayonı (Báháriston, j? ehq0 nobod, Kásipi, Kitap, Koson, Muborak, Nıshan, Usmon viisupov. Shırashı, Qalasısabz, Yakkaboǵ, Qamashi, Qarsı, rt'uzor) hám 12 qala (Beshkent, Kitap, Koson, Muborak, Tollimarjon, Shırashı, Qamashi, G'uzor, Yakkaboǵ, Jańa jsjishon. Qalasısabz) bar. wálayat orayı Qarsı qalası bolıp tabıladı.
Tashkent qalasında 2156, 5 mıń kisi jasaydı. Tashkentte 11 — Akmal Ikromov, Bektemir. Mırza Ullıbek, Murapod, SırǵalK Sobir Rahimov, Chilonzor, Shayhontohur, Yunus-obod, Jalǵızsaroy, Hamza rayonları bar.
Ózbekstan xalqı tez ósip bara-
Xalqı yotgan mámleketler qatarına kiredi. 1991- jılda Ózbekstan xalqınıń sanı 20, 7 mln. kisin shólkemlesken bolsa, ǵárezsizlikten keyingi 10 jıl dawamında xalıq sanı 21 procentke o'sdi hám 2001-jıldıń I- yanvarında 25, 2 mln. kisin quradı. Ózbekstanda 120 dan artıq millet hám xaliqlardiń wákilleri jasaydı. Xalıq sanında ózbeklerdiń úlesi jıldan jılǵa ósip barıp atır. Xalıq quramında ózbeklerdiń úlesi 1989 - jılda 71, 4 protsentti shólkemlesken bolsa, 1997- jılda 78- procentke yctdi. Ózbekstannıń haqıyqıy baylıǵı onıń miynetsevar, saqıy hám qońaqshıl xalqi bolıp tabıladı. Ózbekstandı jaslar mámleketi deyiw múmkin, sebebi balalar, óspirimler, jaslar xalıqtıń úsh-den eki bólegin quraydı, mámleket xalqınıń ortasha jası 24 jasqa teń.

Ózbekstan qúdiretli miynet potencialına iye. Onıń miynet rezervleri pútkil xalıqtıń derlik 50 payızın quraydı hám miynetke jaramlı xalıq sanı hár jılı ortasha 210—220 mıń kishtga kóbeyip barıp atır. Respublika xalqınıń sawatlılıq dárejesi 99, 06 protsentti quraydı. 15 hám odan úlken jas daǵı hár

roing kisige esaplaǵanda, joqarı hám tolıqsız joqarı maǵlıwmatlılar sanı 143 kisin, orta arnawlı maǵlıwmatlılar sanı 200 kisin quraydı. Bilim dárejesi tárepinen rcspublikamiz haqılı súwrette oqımıslı mámleketler qatarından orın aladı.
Metallar boyınsha 40 ta, taw kenshilik-ximiya shiyki zatı boyıcl 15 kán izlep tabılǵan. Gaz rezervleri 2 trln. kubometi jaqın, kómir — 2 rnlrd. tonnadan artıq. Eń iri gaz hám neft kánleri Ústúrt, Buxara -Xiva, Janul batıs Hisor, Surxondaryo, Ferǵana regionlarında jaylawg* Ferǵana, Oltiariq hám Buxara neftni qayta islew zavodlari< túrme-túr neft hám gaz ónimleri islep shıǵarılıp atır. Ko'i Angren, Sharg'un hám Boysun kánlerinde qazib shıǵarılıp atır.
Mámleketimiz úlken gidroenergiya potencialına iye. Chorvc Ǵázzelkent, Farhod GESIari, jámi 28 gidroelektroenergetj stansiyaları islep atır. Sonıń menen birge, Sirdaryo, Navaiy, angren hám basqa ıssılıq elektrostansiyalari bar.
Ózbekstanda dúnyada kútá úlken altın, gúmis, mij qorǵasın, rux, volfram hám basqa qımbat bahalı hám de qushaǵında kem ushraytuǵın metal rezervlerine bay kánler tapilgE hám olardan paydalanılıp atır. Altındıń tiykarǵı rezervleri, konls Oraylıq Qızılqumda jaylasqan.

Muruntov altın koi dúnyadaǵı eń iri kánler turine kiredi. Ózbekstanda den artıq altın kánleri tabılǵan bolıp, olardaǵı rezervler bo'i cha respublikamız dúnyada tórtinshi orında turadı.

Ózbekstanda gúmis qazib olinayotgan kóplegen kumus kánleri bar. Usılardan engyirigi Namangan wálayatındaǵı Oqtep gúmis koni bolıp tabıladı. Sonıń menen birge, reńli metallar — mıs, qo'rj g'oshin, rux, volfram. molibden, kadmiy, reniy, nikcl hám bost qalar qazib alınadı. Reńli metallar rezervleri Almalıq kánlerinde kóbirek jıynanǵan.
Almalıq kán metallurgiya kombira Ózbekstandaǵı eń iri imaratlardan bolib, ol jaǵdayda Qalmoqqir basqa kánlerden qazib olinayotgan reńli metallar qayta islenac Qorǵasın -rux, tiykarınan, Jizzaq wálayatınıń Uchquloch hám Sui xondaryo wálayatınıń Xondiza kánlerinde qazib alınadı.
Respublikada 20 ta marmar, 15 granit hám gabbro koni tapil gan. Olardan eń irileri G'ozg'on, Nurota, Forish kánleri bolıp tabıladı. Úlken muǵdardaǵı rezervlerge cga kál duzı, tas duzı kánleri ámeldegi bolıp, olardan kaliyli tóginlai kalsiy hám kaustik sodalar islep shıǵarılıp atır. Qońırat zavodı eń iri kárxanalardan biri esaplanadı.
Házirge shekem 2700 den zıyat túrli paydalı qazilma kánleri hám metall mayjud bolǵan jaylar anıqlanǵan. Ulıwma mineral shiyki zat potensialı 3, 3 trln. AQSH dollarınan artıqlaw bahalanǵan.
Ózbekstan topıraǵı ónimli, suwǵarılatuǵın -dıyxanshılıq ri-vojlangan. Ózbekstannıń jer fondı 44, 74 mln.gektardı quraydı, usılardan 32 mln.gektarı awıl xojalıq islep chiqa-rishida paydalanıladı. Awıl xojalıq jerleriniń úlken bólegi (83, 5 procenti) otlaq hám jaylawlardan ibarat. Suwǵarılatuǵın jerlerdiń ulıwma maydanı 4, 3 mln.gektar bolıp, ulan tiykarınan, Ferǵana hám Zarafshon oypatlıqları, Qashqadárya, Surxondaryo hám Xorezm oazisleri, Xatkercho'l dızbekinde jaylasqan.