Qaraqalpaq ádebiyatí

Poeziyası.  Shayır  ózi  jasaǵan  dáwirdiń  jańalıqlarına  arnap 
«Qayta  saylawda»,  «Saylaw  mapazında»  (1927),  «Birinshi  may», 

---

112
«Miynet»  (1929),  «Kolxozshı  qosıǵı»,  «Paxta»  (1930),  «Báhár 
keldi»,  «Namıs  kúshi»  (1934),  «Shalaǵaylıqqa  qarsı»  (1935), 
«Quyash» (1936), «Tuwǵan elim» (1937) hám taǵı basqada lirika-
lıq qosıqları menen birge «Qazıw», «Bes jap», «Gúlsánem» (1935) 
poemaların dóretedi.
Qasım  Áwezov  kórkem  awdarma  salasında  A.S.Pushkinniń 
«Evgeniy  Onegin»  romanınan  hám  Álisher  Nawayınıń  «Farhad 
hám  Shiyrin»  dástanınan  ayrım  úzindilerdi,  Hamza  Hákim-
zada  Niyaziydiń  qosıqların,  Molerdiń  «Skapenniń  hiylesi», 
Ostrovskiydiń  «Jarlılıq  ayıp  emes»  komediyaların  qaraqalpaq 
tiline  sheber  awdaradı.  Onıń  «Pushkinniń  qosıqları»,  «Baǵda-
gúl»,  «Qosıqlar»,  «Qaraqalpaqstan»  sıyaqlı  birneshe  maqalaları 
menen ocherkleri de basılıp shıqtı.
Shayır  óziniń  «Quyash»  qosıǵında  tábiyattı  súwretlew  arqalı 
turmıstaǵı  jańa  ózgerislerdi  hám  xalqımızdıń  Watanǵa,  ana  tá-
biyatqa bolǵan sheksiz muxabbatın súwretlegen.
Biyik-biyik tawdan aǵadı seller,
Nur alıp quyashtan dárya hám kóller,
Álwan-álwan dónip ashılar gúller,
Bir kúlip qarasa kózi quyashtıń.
Jaǵımlı-jaǵımsız samallar esken,
Jáhánge shadlıqlı daǵaza túsken,
Baǵlarda mıń álwan miyweler pisken,
Hasla esten shıqpas jazı quyashtıń.
Shayır usılayınsha qosıqta quyash bar jerde ǵana janlı tirishi-
lik  bar,  jańa  mazmun  bar  degen  túsinikti  alǵa  súredi.  Shayırdıń 
«Báhár  keldi»  qosıǵında  tábiyat  kórinisi  óz  boyawında  sheber 
súwretlengen  hám  bul  qosıqtı  30-jıllardaǵı  peyzaj  lirikasınıń  eń 
jaqsı úlgisi desek boladı.
Esti, mine, sáwir jeli,
Janǵa jaylı táwir jegi,
Tońdı eritedi seli,
Kók gúrkiretip báhár keldi.
Hesh maqluqqa bermes hazar,
Bári túlep boyın jazar,

---

113
Kókke qaray qolın sozar,
Nur sáwleli báhár keldi.
Quyash jaylap jerdi, kókti,
Toǵayǵa, shólge de jetti,
Taw, sayǵa da nurın tókti,
Baǵlarıma báhár keldi. 
 
Jer jamılıp jasıl lipas,
Sán beredi áne qalas,
Teńge japıraq tartar ıqlas,
Miynet penen jeńis keldi.
Qosıqta  báhár  paslınıń  usınday  ózine  tán  tákirarlanbas  hám 
sulıw  kelbeti  menen  qosa  adamzat  tirishiliginiń  deregi  ekenligi 
janlı hám obrazlı súwretlewler menen ashıp beriledi. 
draması.  Qasım  Áwezov  1916-jılı  Shımbay  qalasında  bolıp 
ótken  xalıq  kóterilisi  tiykarında  «Sapar  qaraqalpaq»  kino  scena-
riyasın  jazǵan  bolsa,  1925-jılı  usı  tariyxıy  waqıyaǵa  arnap,  bes 
perdeli,  on  eki  kórinisli  «Tilek  jolında»  pyesasın  dóretedi.  Bul 
pyesa Q. Áwezov dóretiwshiliginde belgili orın tutadı.