Qalandarova baxtigul ozod qizi maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalar nutqini o‘stirish va tafakkurini rivojlantirish usullari

a) TT to‘g‘ri tuzatish (o‘zgalarning ta’sirisiz); b) O‘T1 o‘zgalarning tuzatishi (kattalar tashabbusiga ko‘ra);

v) O‘T2 o‘zgalarning tuzatishi (kattalarning aynan tuzatishi);
II. Bolalar o‘z-o‘zini tuzatishi tilning me’yoriy munosabatlariga ko‘ra;
a) me’yoriy bo‘lmagan lisoniy dalillarning me’yoriy birliklar bilan almashtirilishi;
b) “aksincha, o‘z-o‘zini tuzatish”;
v) okkazianalizmlarning shu turdagi so‘zlar bilan almshtirilishi.
III. O‘z-o‘zini tuzatish obektiga ko‘ra:
a) fonetik;
b) grammatik;
v) so‘z yasalishi;
g) morfologik;
d) sintaktik.
Kattalar tomonidan bola nutqini tuzatish tasnifi:

1. 
   TTT to‘g‘ridan to‘g‘ri tuzatish (me’yoriy variantga almashtirish taklifi kiritiladi).
   

II. O‘TT o‘zgalar tomonidan tuzatilishi (kattalarning bola nutqidagi xatolarga munosabati, me’yoriylikka erishishga qaralishi):
a) Qayta so‘rash (kattalarning savol bilan murojaati);
b) bolaning nutqiga tanbeh berish;
v) bolaning nutqiy xatosini ko‘rsatish;
g) bolaning xatosini tengdoshi qilgan xato bilan qiyoslash;
d) analogik so‘z yasash modeli orqali tuzatish taklifi¹.
Yuqoridagi kabi usullardan foydalanish bevosita muloqot tarzida amalga oshadi.Bolalalarning lug‘at zahirasini me’yoriy nutq birliklari bilan boyitish maqsadida amalga oshiriladigan kammunikatsiya jarayoni bilvosita muloqot shaklida namoyon bo‘lishi ham mumkin².
Kichik yoshdagi bolaning ta’lim-tarbiyasi, umuman, hayotiy faoliyatini yo‘lga qo‘yishida o‘yinning ahamiyati kattadir. O‘yin jarayonida bolaning atrof-muhit haqidagi tushuncha va tasavvurlarni kengayib, voqealikka munosabat bildira olish qobilyati shakillanadi. Shu asosda u narsa-hodisalarning o‘ziga xos xususiyatlarini bilib boradi. Bola tevarak-atrofda kuzatilgan narsa-buyum hamda voqea-hodisalar haqidagi ma’lumotlarni o‘yin orqali o‘zlashtirib, har xil harakatlarni bajaradi, ko‘rgan-bilgallarini o‘zicha talqin qilishi natijasida ifodalanayotgan hodisalarning mazmun-mohiyatini yaxshiroq tushinib olishga intiladi. V.V.Dementev bu boradagi tadqiqotida maktabgacha yoshdagi bolalar o‘yinlarini quyidagi tiplarga ajratadi: