Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

90. Induktivlik 
Berk konturda hosil bo‘luvchi magnit oqim tok kuchiga to‘g‘ri 
proporsional. 
Ф
=LI 
G‘altak induktivligi 
skalyar kattalik bo‘lib, L harfi bilan 
belgilanadi. [L]=1 Wb/A=1 H (Genri) konturning geometrik 
o‘lchamlari va muhitning magnit singdiruvchanligiga bog‘liq 
bo‘ladi. (lotincha inductio – uyg‘otmoq) 
I
L
F
=
G‘altak (salinoid) induktivligi quyidagicha: 
2
2
o
2
2
o
2
o
VN
V
N
S
SN
I
BSN
L
l
l
m
m
=
m
m
=
m
m
=
=
1. G‘altaklar ketma – ket ulash shartlari quyidagicha: 
L
um
=L
1
+L
2
+…+L
n
n ta bir xil bo‘lsa: L
um
=nL 
2. G‘altaklarni parallel ulash shartlari quyidagicha: 
n
2
1
um
L
1
...
L
1
L
1
L
1
+
+
+
=
n ta bir xil bo‘lsa: L
um
=L/n 
O‘zgaruvchan tok zanjiriga chiroq, qarshilik, g‘altak va kondensator 
orqali ulansa, kalit ulanganda qarshilik va kondensator orqali 
ulangan chiroq birdan ravshan yonadi. 
G‘altak orqali ulangani asta – sekin oxirida yonadi. 
Agar kalit uzilsa, kondensator va qarshilik orqali ulangani birdan 
o‘chadi. G‘altak orqali ulangani asta – sekin o‘chadi. G‘altak orqali 
ulangan chiroqning asta o‘chib yonishiga sabab g‘altakda induksion 
tok hosil bo‘ladi va u o‘zini hosil qilayotgan tokka qarshilik 
ko‘rsatadi yoki uni quvvatlaydi. Bu hodisa o‘zinduksiya hodisasi 
deyiladi. 
L
t
I
t
zi
'
o
×
D
D
-
=
D
DF
-
=
e
t
I
D
D
– tok kuchining o‘zgarish tezligi [
∆
I/
∆
t]=1 A/s 
Konturdagi tok o‘zgarmas bo‘lsa, o‘zinduksiya elektr yurituvchi 
kuchi 0 ga teng bo‘ladi. 
ε
o‘zi
=0 

---