Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

induksiya elektr yurituvchi 
kuch
deyiladi. 
q
A
tashqi
i
=
e
Induksiya elektr yurituvchi kuch
skalyar kattalik bo‘lib, 
ε
i
harfi 
bilan belgilanadi. [
ε
i
]=1 J/C=1 V 
Elektromagnit induksiya qonuni 
Berk konturda hosil bo‘luvchi induksiya elektr yurituvchi kuch 
magnit oqimning o‘zgarish tezligiga to‘g‘ri proporsional.
t
i
D
DF
-
=
e
t
D
DF
– magnit oqimning o‘zgarish tezligi [
∆Ф/∆
t]=1 Wb/s 
G‘altakdagi o‘ramlar soni berilsa, elektromagnit induksiya qonuni 
quyidagicha: 
N
t
BS
N
t
i
×
D
D
-
=
×
D
DF
-
=
e
t
B
D
D
– induksiya vektorining o‘zgarish tezligi [
∆
B/
∆
t]=1 T/s 
Magnit maydonda harakatlanuvchi 
l
uzunlikdagi o‘tkazgichning 
induksiya elektr yurituvchi kuchi quyidagicha: 
a
u
=
u
×
a
=
D
=
=
e
sin
B
q
t
sin
BI
q
x
F
q
A
A
i
l
l
Vaqt bo‘yicha magnit oqimdan olingan hosila EYK ga teng bo‘ladi. 
ε=ε
m
sin
ω
t 
ε
m
=Ф
m
ω
=BSN
ω
=LI
m
ω
… 
Fuko toki: 
R
I
i
i
e
=
Induksion tok
skalyar kattalik bo‘lib, I
i
harfi bilan belgilanadi. 
[I
i
]=1 A 
Qarshiligi R bo‘lgan o‘tkazgichli konturda yuzaga keluvchi 
induksion tokni toping. 
t
R
N
R
I
i
i
D
DF
×
=
e
=

---

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 67 - 
- 67 - 
Magnit maydonda induksiya vektori B ga nisbatan tik ravishda 
υ
tezlik bilan harataklanuvchi to‘g‘ri o‘tkazgichdagi induksion tok: 
r
u
=
Bs
I
i
Doimiy magnit metall xalqa 
ichiga shimoliy qutbi bilan 
kiritilayotgan bo‘lsa, xalqa 
qochadi, tok yo‘nalishi soat 
yo‘nalishiga qarshi bo‘ladi. 
Doimiy magnit metall xalqa 
ichiga janubiy qutbi bilan 
kiritilayotgan bo‘lsa, xalqa 
qochadi, tok yo‘nalishi soat 
yo‘nalishi bo‘ylab bo‘ladi. 
Doimiy magnit metall xalqa 
ichidan shimoliy qutbi bilan 
chiqarilayotgan bo‘lsa, xalqa 
tortiladi, tok yo‘nalishi soat 
yo‘nalishi bo‘ylab bo‘ladi. 
Doimiy magnit metall xalqa 
ichidan janubiy qutbi bilan 
chiqarilayotgan bo‘lsa, xalqa 
tortiladi, tok yo‘nalishi soat 
yo‘nalishiga qarshi bo‘ladi.