Qadimgi Mesopotamiya tarixining o‘rganilishi Reja

Qadimgi Mesopotamiya tarixining o‘rganilishi
Reja:
1. Qadimgi sivilizatsiyalar to’g’risida manbalar va ilmiy adabiyotlar.
2. Shumer va Akkad madaniyati. Aholisining kundalik hayoti.
3.Mesopatamiyada qishloq xo’jaligi va uning o’ziga xos xususiyatlari.

Qadimgi Mesopotamiya xalqlari madaniyati haqida. Mesopotamiya juda qadimiy va boy madaniyatga ega bo`lgan mamlakat edi. Bu o`lkada turli qabila, elat va xalqlar yonma-yon yashaganlar. Shumer, Akkad, Elam, Ossuriya va Mitanni kabi davlatlar hududida yashagan xalqlar bir-birlarining madaniyatlaridan bahramand bo`lganlar. Shu tariqa umummesopotamiya xalqlari madaniyati qaror topgan. Qadimgi Mesopotamiya xalqlari madaniyati eng qadimgi odamzod yashagan davrga borib taqaladi. Qadimgi davlatlarning vujudga kelishi munosabati bilan Mesopotamiya madaniyati ravnaq topgan va gullab-yashnagan. Mesopotamiya xalqlari madaniyati qo`shni xalqlar, shuningdek jahon xalqlari madaniyati rivojiga juda katta ta`sir ko`rsatgan.
1. Qadimgi Mesopotamiya yozuvlari. Mesopotamiya xalqlari-ning eng katta yutuqlaridan biri bu yozuvning ixtiro qilinishidir. Dastlabki yozuv miloddan avvalgi IV ming yillikda Shumerda kashf etilgan. Shuning uchun bu yozuv Shumer yozuvi deyiladi. Shumer yozuvi suratli yozuv bo`lib, aytilmoqchi bo`lgan fikr rasm bilan ifoda etilgan.
Masalan, suv so`zi uch qator to`lqinsimon chiziq, qush so`zi qushning. tasviri, yulduz so`zi yulduz tasviri, yig`lash so`zini esa ko`z va suvni bildiradigan belgilarni qo`shib ko`rsatish bilan ifodalangan. Yomg`ir so`zi ham yulduz va suv belgilarini bir-biriga qo`shish orqali bildirilgan. Rasm va turli belgi orqali ifoda etilgan yozuvlarni iyerogliflar deb nomlangan. Ammo suratli yozuv bilan ko`p narsalarni ifoda qilib bo`lmagan. Hayot o`zaro muomala rasmli yozuvni soddalashtirishni talab etgan. Zamonlar o`tishi bilan Mesopotamiyada ponasimon mixxat yozuvi kashf etilgan. Ular qotmagan loy lavhalar ustiga o`yib tushirilgan. Yozuvlar lavha ustida ko`ndalang, tik va qiyshiq tushirilgan pona-mixlar shaklida 600 dan ortiq belgilar yig`indisidan iborat bo`lgan. Mixxat yozuvi miloddan avvalgi III mingyillikda Shumerda ixtiro qilingan, keyinchalik qo`shni mamlakatlarga yoyilgan.
O`sha zamondan boshlab ruhoniy va mirzolar voqea va hodisalarni mixxat yozuvida sopol, teri, loy va boshqa buyumlarning sathlariga yozganlar. Bular o`ziga xos kitoblar edi. Mesopotamiyaning Ur, Bobil, Ashur, Nineviya kabi ko`p shaharlarida kutubxonalar bo`lgan. Bu jihatdan Ashshurbanipalning Nineviyadagi 30 ming nusxadan iborat lavha kitoblarining saqlanib kelganligi diqqatga sazovordir.