Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik Toshkent – 2011

1. Faoliyat turi bo’iicha:
— rivojlantirish zaxirasi. Ularga korxonaning yangi yo’nalishlari (ishlab chiqarish yo’nalishlari o’zgartirilganda, yangi texnologiyalar joriy etilganda, yangi mahsulotlar tayyorlash yo’lga qo’yilganda) doirasida faoliyat yuritishga tayyorlanayotgan rahbar va mutaxassislar kiritiladi. Mazkur xodimlar rahbarlik lavozimida o’sishni, yoki xizmat vazifasida o’sishni tanlab olishlari mumkin;
— funktsiyali zaxira. Bu guruhga kelajakda korxona faoliyatini qo’llab-quvvatlashga umid qilinadigan rahbarlar va mutaxassislar kiritiladi. Ushbu xodimlar xizmat pillapoyalaridan yuqoriga ko’tarilishga yo’naltirilgan bo’ladilar.
2. Lavozimga tayinlash muddati bo’yicha:
“A” guruhi — asosiy zaxira, ya’ni ayni vaqtda yuqori lavozimga ko’tarilishi mumkin bo’lgan nomzodlar;
“V” guruhi — istiqbolli zaxira. Bu guruhga yaqin 1 —3 yil ichida rahbarlik lavozimiga ko’tarish mo’ljallangan nomzodlar kiritiladi.
Istiqbolli zaxira tarkibi 35 yoshgacha bo’lgan, korxona bo’linmalarida mehnat faoliyati bilan o’zini ko’rsatgan, tashkilotchilik qobiliyatiga ega yosh xodimlar hisobiga shakllantiriladi. Ular reyting usulida baholashdan foydalanilgan holda o’qitiladi.
Asosiy zaxira tarkibi tegishli tayyorgarlikka va rahbarlik lavozimlarida ishlash tajribasiga ega xodimlar hisobiga shakllantiriladi.
Shu bilan birga salohiyatli va tezkor zaxira ham bo’ladi. Salohiyatli zaxiraga korxonada mavjud barcha lavozimlardagi nomzodlar kiradi. Bu tarkibdan yaqin vaqt ichida bo’sh qolishi kutilayotgan rahbarlik lavozimlariga tezkor zaxira shakllantiriladi.
Zaxirani shakllantirish tamoyillari quyidagilardan iboratdir:

1. 
   Zaxira muhimligi tamoyili lavozimlarni egallashga aniq ehtiyojni hisobga olishni anglatadi. Bu tamoyilga muvofiq zaxira tarkibi shunday shakllantirilishi kerakki, unga kiritilgan xodimlar amalda lavozimda o’sish imkoniyatiga ega bo’lishlari kerak.
   
2. 
   Nomzodning lavozim va zaxira turiga muvofiqligi tamoyili nomzodning muayyan lavozimda faoliyat ko’rsatishi uchun zarur sifatlari va malakalarini, bu lavozimga qo’yilgan talablarni hisobga olish demakdir.
   
3.