Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik Toshkent – 2011

Nomzodning istiqbolligi tamoyili. Bu tamoyilga muvofiq quyidagilar hisobga olinishi kerak:

• 
  kasbiy o’sishga yo’naltirish;
  
• 
  ma’lumot darajasiga bo’lgan talab;
  
• 
  yoshga bo’lgan talab;
  
• 
  lavozimdagi ish staji hamda umuman kar’era dinamikasi;
  
• 
  salomatlik ahvoli.
  

Har bir korxona va tashkilot (u katta yoki kichkinaligidan qat’iy nazar)da kadrlar zaxirasi bo’lishi lozim. Odatda yirik kompaniya va firmalarda zaxira tarkibi o’z xodimlari hisobiga shakllantirilishini nazarda tutgan holda asosiy e’tibor bo’linma rahbarlarini vertikal bo’yicha rotatsiya qilishga, korxona xizmatlari rahbar va mutaxassislarni esa gorizontal siljitishga berilishi muvofiqdir.
Zaxira tarkibi va miqdori korxonadagi lavozimlar darajasi, personal qo’nimsizligi, rivojlantirish rejalariga qarab ilgaridan belgilab qo’yiladi. SHunga muvofiqturli lavozimlar uchun zaxira koeffitsienti belgilanadi. Bu koeffitsient 1 dan 3 gacha bo’lishi mumkin. Ya’ni bu bir lavozim uchun bittadan uchtagacha nomzod zaxiraga kiritilishi mumkinligini anglatadi.
Zaxirani tayyorlash muddati tugagach hamda kasbiy tayyorgarlik bo’yicha shaxsiy reja bajarilgandan so’ng zaxira tayyorgarligi baholanadi (11.6- jadval).
11.6-jadval
Zahiradagi hodimni baholash varag’i

T/R	Mezonlar	Baholar
		5	4	3	2	1	Javob berishga qiynalaman
1	Tahlil etish, mantiqan fikrlash qobilyati
2	Qaror qabul qilishdagi mustaqillik
3	Tashabbuskorlik
4	Topshirilgan ishning o’z vaqtida va yuqori sifatli bajarilishi
5	Hodimlar bilan aloqa o’rnata olish, guruhda ishlay bilish xususiyati
6	Hissiyotida vazminlik, murakkab vaziyatlarda o’zini tuta olish xususiyati
7	Ishchanlik
8	Ma’sulyat, intizomlilik
9	O’z-o’ziga obektiv baho bera olishi
10	Tashkilotchilik qobilyati
11	O’qishga layoqati
12	Kasbini takomillashtirish va lavozimda ko’tarilishiga intilishi

Zaxiraning shaxsiy tarkibi muntazam ravishda (odatda har 6 oyda) personalni boshqarish xizmati tomonidan ko’rib chiqilishi, zarurat bo’lsa, bu tarkibga xodimlarning shaxsiy muvaffaqiyatlari (attestatsiya natijalariga ko’ra), rahbarlik lavozimiga ehtiyojlar hamda kadrlarni joy-joyiga qo’yishdagi o’zgarishlar hisobga olingan holda aniqlik kiritilishi darkor.

Nomzodning kadrlar zaxirasiga kiritilishi unga rahbarlik lavozimi berilishi kafolati hisoblanmaydi. Biroqbo’sh rahbarlik lavozimiga nomzodlar, birinchi navbatda, zaxira tarkibidan tayinlanishi qoidaga aylanishi kerak. Zaxiradagi nomzodni bo’sh lavozimga tayinlashdan voz kechilishi asoslab berilishi darkor.
Kadrlar zaxirasi bilan ish olib borishni tashkil etish (11.22-rasm) quyidagilarni ko’zda tutadi.

1. 
   Xodimlarni rivojlantirishni rejalashtirish. Bu — boshqaruv lavozimi (kasb) da kelajakda o’sishga tayyorgarlik bosqichi hisoblanadi. Kadrlar zaxirasiga kiritilganligi tasdiklangan nomzod, zarurat bo’lsa personalni boshqarish mutaxassislarini jalb etgan holda hamda zaxiraga kiritilgandagi tavsiyalarni hisobga olib, uch yil muddatga mo’ljallangan shaxsiy rivojlanish rejasini ishlab chiqadi. Bu reja xodimning bevosita rahbari tomonidan tasdiqlanadi va personalni boshqarish xizmatiga taqdim etiladi. Rejaning har joriy yil uchun tarkiblari aniq belgilab chiqiladi hamda har yil unga aniqlik kiritiladi.
   
2.