Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

H
uq
u
q
iy
 m
as
al
al
ar
Xizmat vazifasini 
o’zgartirish
Ij
ti
m
oi
y 
hi
m
oy
a
3.13-rasm. Personalni boshqarishning xizmatining asosiy vazifalari

---

sharoitini yaxshilash yuza-sidan tegishli tavsiyalar tayyorlashi kerak bo’ladi. 
Ijtimoiy masalalarga e’tibor katta bo’lgan kompaniya va firmalarda 
personalning sihat-salomatligi, uy-joy sharoitlari haqida g’am-xo’rlik qilinadi, 
xodimlarni tug’ilgan kuni bilan tabriklash, bayramlarda sovg’a berish, turli 
imtiyozlar (masalan, nufuzli kurortlarga imtiyozli yo’llanmalar) berish ham 
an’anaga aylanadi.
Personalni boshqarish xizmaty xodimlarga ma’muriyat bilan shartnomalar 
tuzishda yordam beradi. Shuningdek, tashqi tashkilotlar — mehnat 
inspektsiyalari, huquq-tartibot idoralari, yuqori tashkilotlar, tarmoq kasaba 
uyushmalari, ta’lim muassasalari, mahalliy hokimiyat idoralari va boshqatar 
bilan aloqada bo’lishi ham xizmat vazifalari hisoblanadi.
Ko’pgina kichik xususiy va oilaviy korxonalar personalni boshqarish xizmatiga 
ega emas, bu vazifani ushbu korxona egasi bajaradi. Kichik firmalar ish hajmi 
ortgandan so’ng hisob-kitob va idora ishlarini olib borish uchun xodim yoki 
mutaxassis yollaydi.
Bugungi amaliyotda personalni boshqarish bo’yicha mutaxassisga ehtiyoj 
xodimlar soni 100 — 150 taga etganda tug’ilishini ko’rsatadi. Korxona faoliyatiga 
qarab undagy jamoa a’zolari soni 200—500 kishiga etganda, odatda, personal 
xizmati tashkil qilinadi.
Uncha katta bo’lmagan firmalarda (100 — 200 kishi) kadrlar xizmati tarkibi 
1 — 2 mutaxassis (shu jumladan, xizmat rahbari), 1 — 2 yordamchi xodimdan 
iborat bo’ladi. Personal mikdori 201 — 300 bo’lganda 2 — 3 mutaxassis va 2 ta 
yordamchi xodimni tashkil etadi. Personal soni 500 tagacha kompaniyalarda 
xizmat rahbari 1 — 4 mutaxassis va 2 — 3 yordamchi xodim bilan ishlaydi. Ishlab 
chiqarishda band bo’lganlar 1000 kishini tashkil etsa, kadrlar xizmati 10—13 
kishidan, shu jumladan, rahbar, 5 — 6 mutaxassis va deyarli shuncha yordamchi 
xodimlardan iborat bo’ladi. Personal 2,5 ming kishiga etganda esa kadrlar 
xizmati 17—18 mutaxassis va rahbar, 15 taga yaqin texnik xodimni tashkil 
qiladi.
Hozirgi vaqtda amalda bo’lgan me’yorlar 1 ming kishilik mehnat jamoasiga 
10 nafar personalni boshqarish xodimining to’g’ri kelishini ko’rsatmoqda. 
Odatda, ularning 6 tasi maxsus oliy ma’lumotga, 4 tasi to’liqsiz oliy 
ma’lumotga ega bo’lishi talab qilinadi.
Personalni boshqarish xizmati funktsiyalari har bir korxona faoliyatiga 
bog’liq. Shunday bo’lsa-da, odatda ularning funktsiyali tuzilmasi (3.14- rasm) 
quyidagicha bo’ladi:
85

---

Bu tuzilmada