Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Bozor iqtisodiyoti
Mehnatni 
me’yorlash
Mehnatga haq 
to’lash
Mahsulot narxi
Mahsulot narxi
Mahsulotga 
qo’shilgan ulush
Mehnatga haq 
to’lash
10.3-rasm. Boshqaruv vazifalarining ustuvorligi

---

belgilanadi. Unumdorlikka xohish hamisha faoliyatni rag’batlantirishni 
sub’ektiv baholash (mehnatdan qoniqish)ga bog’liq. Bunda mehnatning 
rag’batlantirilishi, ishda o’sish uchun imkoniyatlar, qaror qabul qilishda 
ishtirok etish, mehnat sharoitlari va hokazolar muhim rol’ o’ynaydi.
Unumdorlikni sodda qilib baholash uchun unumdorlik (masalan, 
mehnatga ishbay haqto’lash) ko’rsatkichlaridan foydalanish mumkin. 
Xodim unumdorligini tabaqalashtirgan holda baholash uchun eng avvalo 
uning unumdorligi (mehnatning miqdor va sifat ko’rsatkichlari yoki 
topshirilgan ish ijrosi), ishni bajarish jarayoni (mehnat jamoasi va 
o’zgalarga munosabat, yo’riqnoma va ko’rsatmalarga rioya etish) hamda 
xodimning ish uchun yaroqliligi (mustaqillik, egiluvchanlik) hisobga 
olinishi darkor.
Xodimningish natijalaridagi ishtirokini quyidagi mezonlar orqali 
aniqlash mumkin:
-
xodim tomonidan bajarilgan ish (ish vaqti, mahsulot miqdori, sifat 
ko’rsatkichlari);
-
xodimning ijtimoiy maqomi va korxonaga mansubligi;
-
qiymatni yaratishdagi ishtiroki;
-
buyurtmalar bajarilishining ahvoli;
-
mablag’ aylanishining ahvoli;
-
korxona faoliyati natijasi;
-
foyda taqsimoti.
Ushbu mezonlar korxonada amal qiladigan hisob tizimi (masalan, 
yillik balanslar) yordamida muayyan darajada ob’ektiv aniklanishi 
mumkin.
Personal faoliyatini maqsadlarga erishish bo’yicha ham baholash 
mumkin. 
Bunda korxona va xodim maqsadlari bir-biriga muvofiq bo’lib, 
yagona tizimga birlashgan taqdirdagina ushbu baholash samarali bo’lishi 
mumkin. Ana shunday tizim korporativ rivojlanish jarayonida 
xodimdarning shaxsiy mas’uliyati va ularni rag’batlantirish tizimi bilan 
o’zaro bog’liqbo’lishini taqozo etadi.